Posts tonen met het label stormvogeltje. Alle posts tonen
Posts tonen met het label stormvogeltje. Alle posts tonen

woensdag 11 september 2013

Operatie Malefijtje; op zoek naar het stormvogeltje!

De hieronder beschreven 24-uurszeevogeltocht is door de slechte weersvoorspellingen helaas afgelast. In 2014 doen we een nieuwe poging. 

Aanstaand weekend (14-15 sept) staat de 24-uurs zeevogeltocht naar de Bruine Bank op het programma. Vorig jaar werden op deze tocht twee, mogelijk zelfs drie, stormvogeltjes gezien. Zeldzame waarnemingen voor Nederland. Reden voor Delta Safari om ook dit jaar alles uit de kast te halen om naar deze vogels op zoek te gaan op de Bruine Bank. En dat onder de noemer; "Operatie Malefijtje"!


Stormvogeltje tijdens de 24-uurstocht in 2012 (foto: Jan Dekker)

Een malefijtje is een oud-Hollandse naam voor het stormvogeltje. In Katwijk blijkt de naam zelfs nog steeds gebruikt te worden. Tijdens de zoektocht op internet naar zoveel mogelijk informatie over het stormvogeltje, kwamen we een leuk fragment tegen uit het boek 'De Nederlandse vogelnamen en hun betekenis' (H. Blok en H.J. ter Stege - 2008). In het stuk blijkt dat het stormvogeltje door vroegere zeevaarders vooral werd gezien als brenger van tegenspoed. Malefijt of Malefiet zou afkomstig zijn van het Portugese woord 'kwaaddoener'. Wanneer er storm opstak, waren deze vogeltjes er ook. En zo is ook het gezegde ontstaan; "het zijn Malefijten, die wind en regen schijten".
En de huidige naam stormvogeltje zegt natuurlijk ook al genoeg. En wat dat betreft is het dus niet eens ongunstig dat er voor zondagavond weer storm wordt voorspeld. Volgens de overlevering moet dat onze kansen op het zien van het stormvogeltje alleen maar vergroten.

Maar omdat we op het weer geen invloed hebben, zijn we ook op zoek gegaan naar methoden die we wel zelf kunnen organiseren. Chummen, het verspreiden van visfval, doen we natuurlijk al langer op de zeevogeltochten van Delta Safari. Maar dit heeft toch vooral effect op het lokken van de grotere soorten, zoals meeuwen, jagers, jan-van-genten en pijlstormvogels.
Voor stormvogeltjes wordt elders op de wereld toch vaak gebruik gemaakt van 'oil-slicks', een plas visolie verpreiden rond de boot en dan maar wachten. Of een visolie-vlek uitzetten en dan een paar uur later terugvaren naar die plek. En her en der worden aan de visolie dan nog andere hulpmiddelen toegevoegd; popcorn, vismeel, dierlijk vet en andere mysterieuze ingrediƫnten.
Op Nederlandse pelagics zijn er wel eens pogingen gedaan om met een oil-slick te werken, maar meestal in de loop van een tocht. En als er dan na een kwartiertje of half uurtje nog niks gezien was, verloor men toch het geduld en werd er weer verder gevaren. Terwijl je eigenlijk gewoon een paar uur stil moet liggen en wachten. En daar ligt ook de sleutel voor de "Operatie Malefijtje".
Door de opbouw van de tocht naar de Bruine bank, bleek dat we vorig jaar een paar uur eerder dan verwacht op het startpunt voor de zondagochtend waren aangekomen; de Noordkant van de Bruine Bank. De schipper besloot daarop voor anker te gaan en een paar uur te wachten tot we bij daglicht weer aan de terugtocht konden beginnen. 
We hebben als Delta Safari eerst bedacht om dit jaar dan nog wat Noordelijker te varen, tot we opeens het voordeel zagen. Als we in de nacht, als we voor anker gaan, nu alvast beginnen met het uitzetten van een oil-slick en dit een paar uur blijven voeden, dan moeten we tegen de ochtendschemering toch al een aardig geurspoor naar het schip hebben aangelegd?! "Operatie Malefijtje" was geboren!
De chummers van Delta Safari staan zondagochtend vroeg op en gaan rond vijf uur al beginnen met het verspreiden van een speciaal bereid vis-oliepapje. Als het dan rond zeven uur begint te schemeren en het ontbijt achter de kiezen is, starten we niet direct de motoren om richting Zeeland te varen. We zullen uitgebreid de tijd nemen om de visolievlek rond het schip te scannen op stormvogeltjes. En als de stroming van de vlek een mooi spoor heeft gemaakt, zullen we proberen om dit bij het vertrek nog een tijdje te volgen.

Of het gewerkt heeft, weten we pas als we terug zijn natuurlijk. Houdt daarvoor zondagavond waarneming.nl, twitter of dit weblog in de gaten.
Of neem geen risico en boek nog een plek op deze 24-uurs zeevogeltocht naar de Bruine Bank. Er is nu nog plek. Late beslissers kunnen nog tot zaterdagochtend terecht op info@deltasafari.nl. Zaterdagavond om 19:00 uur verzamelen we bij de Neeltje Jans in Zeeland voor het vertrek.

donderdag 20 september 2012

24 uur de Noordzee op

Afgelopen weekend vertrok een kleine groep met de Neeltje Jans richting de Noordzee. Doel was de Bruine Bank, een ondiepte in de Noordzee, midden tussen Nederland en Engeland. We kwamen 24 uur later terug met een aantal prachtige waarnemingen.

De klapper van deze trip; het Stormvogeltje (foto: Jan Dekker)

Zaterdagavond 15 september gaan we aan boord van het schip de Neeltje Jans en vertrekken richting zee. Nadat de kooien zijn verdeeld, kunnen we nog genieten van het laatste uurtje zon. Al snel zien we de eerste twee kleine jagers voor de boot langs vliegen, die zijn alvast 'binnen'.
In de nacht stoomt het schip op naar de Bruine Bank. Sneller dan gedacht zijn we ter plaatse, waarop besloten wordt het anker neer te laten en daar te wachten op de zonsopkomst. Door het geratel van de ankerketting, zit iedereen om drie uur 's nachts opeens rechtop in de kooi. Nachtmerries over aanvaringen met containerschepen of ijsbergen lijken opeens heel reƫel. Maar al snel gaat de motor uit en keert de rust terug op het schip. Voor een aantal mensen, waaronder ikzelf, werkt de veranderende deining echter verkeerd uit. Snel weer naar dek om frisse lucht te happen. En hup, daar gaat de eerste 'chum' over de reling....
De meesten kunnen daarna nog even een paar uurtjes slaap pakken, voordat om zes uur de bel klinkt op het schip; het ontbijt staat voor ons klaar. Tegen half zeven verschijnt iedereen aan dek, om vanaf het eerste licht klaar te staan. Een van de bemanningsleden van de Neeltje Jans staat al driftig de grote hompen visafval in stukken te hakken. Op het water liggen de eerste noordse stormvogels al geduldig te wachten.

(foto: Edwin Weigert)

Rond 7 uur wordt de motor gestart en gaat de eerste 'chum' overboord. Binnen no-time hangt er een wolk achter het schip met mantelmeeuwen, noordse stormvogels en enkele jan-van-genten. Ook de eerste grote jager laat zich gelijk zien. De eerste twee uur is er vrijwel constant een grote jager in de wolk aanwezig, soms zelfs twee. En behalve de vele mantels verschijnt ook een enkele kok-, zilver- en drieteenmeeuw in de wolk.

Zoekplaatje; leuke soorten achter het schip (klik voor vergroting)

De 'verwachte' soorten laten zich dus allemaal al snel zien op de Bruine Bank. Nu wordt het uitkijken naar de 'gewenste' soorten. Even na acht uur is het raak; een grauwe pijlstormvogel! Hij pikt zijn kostje op achter het schip, maar is gelijk de pineut. Een van de grote jagers zet de achtervolging in. Er volgt  een mooi schouwspel van de jager die achter de pijl aangaat. Kijk voor een filmpje van deze achtervolging op you-tube of het bericht hieronder.
Een uur later volgt de tweede soort; een noordse pijl vliegt voor het schip langs. De witte ondervleugels zijn duidelijk herkenbaar.

Noordse pijlstormvogel (foto: Jan Dekker)

Daarna gaat het snel; een tweede grauwe pijl duikt op en blijft langere tijd achter het schip 'hangen'. Dat betekent landen, dobberen, opvliegen en weer landen. Gelukkig voor ons besluit hij een paar keer om tot vlak bij het schip te vliegen, voordat hij weer landt. 

Grauwe pijlstormvogel (foto: Jan Dekker)

Het aantal jagers dat is opgedoken achter het schip loopt inmiddels in de tientallen. Dat het moeilijk is om de jagersoorten ter plekke uit elkaar te houden blijkt maar weer. Een kleine jager wordt tijdens de lunch vanaf een klein schermpje verandert in kleinste jager. Maar thuisgekomen blijkt het op groot formaat  foto toch weer een kleine te zijn. En een jager die ter plekke door iedereen als een middelste werd aanvaard, vanwege een verlengde staartpen, blijkt bij thuiskomst toch een grote jager. Kijk voor de determinatie op waarneming.nl

Kleine jager, uiteindelijk dan toch.... (foto: Jan Dekker)

Als ik tegen kwart voor elf sta te praten met Jan Goedbloed, zie ik achter zijn rug opeens een klein vogeltje tussen de golven vliegen. "Stormvogeltje!!", "Waar?, Waar?", " Daar!, Daar!" Iedereen vliegt naar de reling en speurt de golven af. De camera's klikken, maar hebben moeite het kleine dier te vinden tussen de golven. Met mijn video-camera lukt het ook niet om het beestje te 'vangen'. "Het zijn er twee bij elkaar", roept iemand. In de chaos blijkt dat verschillende mensen ook naar een andere richting staan te kijken. Achter het schip vliegen er twee, honderd meter naar links vliegt nummer drie. Er wordt over en weer geroepen, mensen zien een lichte streep op de vleugel. Boven of onder? "Onder!, ja duidelijk onder!" Steeds meer mensen zien de lichte streep op de ondervleugel bij een van de twee vogels achter het schip en trekken de conclusie: stormvogeltje! Als de vogeltjes weer verdwenen zijn worden de vogelboeken er bij gehaald en de waarneming driftig doorgesproken. Die twee achter het schip waren identiek, dus moeten allebei een (gewoon) stormvogeltje zijn geweest. Nummer drie, is minder goed bekeken in alle commotie, die houden we maar op "stormvogeltje spec." 

Stormvogeltje (foto: Jan Dekker)

Als organisator van de tocht is het extra leuk om de knaller van de dag zelf te ontdekken. De kans op het zien van een stormvogeltje is toch een stuk kleiner dan het zien van zijn 'neefje' het vaal stormvogeltje. En dat al op onze eerste 24 uurs pelagic!
Precies een uur later zien we weer een stormvogeltje opduiken. Deze keer laten we gelijk het schip stil leggen. Iets waar we de eerste keer, in alle commotie niet aan gedacht hadden. Het werkt echter niet, hij blijft op veel grotere afstand dan de eerste vogels, in het chum-spoor  duiken. Bij deze wordt geen witte streep op de ondervleugel gezien. Alle kenmerken wijzen op het vaal stormvogeltje. Wel een mooie aanvulling voor de triplist natuurlijk.

Na de welkome lunch wordt het rustiger achter het schip. Opvallend is dat de noordse stormvogels opeens uit beeld zijn verdwenen, terwijl we de jan-van-genten tot het einde van de tocht blijven zien. Om half twee duikt nog wel de derde grauwe pijl van de dag op achter het schip:

Grauwe pijlstormvogel (foto: Dick Hoek).

Na een heerlijke warme maaltijd naderen we tegen zes uur de Zeeuwse kust. Er worden nog een zeehond en een geelpootmeeuw gespot, mooi voor op de triplist. Iedereen kijkt tevreden terug op de tocht. Behalve Hennie misschien, die vele uren liggend heeft doorgebracht, omdat de deining haar toch teveel werd. 
Maar het schip ligt voor de meesten goed in de golven. Met een golfhoogte van soms anderhalve meter, blijft het redelijk stabiel. Het dek is ruim en de maaltijden zijn goed verzorgd. Maar bovenal lijkt de Bruine Bank een prima bestemming voor zeevogelaars, die in 24 uur goed te bereiken is. Volgend jaar gaan we zeker terug! Wil je op de hoogte blijven van de data, meldt je dan aan op info@deltasafari.nl.
Kan je niet zolang wachten? In oktober organiseert Delta Safari nog twee dagtochten op de Noordzee. Kijk voor meer informatie op onze website deltasafari.nl Wat we te zien krijgen weten we nooit, maar een tocht op de Noordzee is een ervaring op zich. 

Hieronder nog wat sfeerfoto's van de tocht. Jan, Dick en Edwin bedankt voor het beschikbaar stellen van de foto's. Overnemen van de foto's alleen na overleg met de desbetreffende fotografen.

Sommigen hebben een 'room with a view' (foto: Edwin Weigert)

Najaars-pelagic met korte mouwen! (foto: Dick Hoek)

Chum-girl Eva (foto: Edwin Weigert)

Jan en Bas (foto: Edwin Weigert)

'No-Sto' (foto: Jan Dekker)

Visdief (foto: Jan dekker)

De grauwe pijl (foto Jan Dekker).

Gent 

Tap-tap-tap.... (foto: Jan Dekker)

Grote jager

Binnenkort volgt nog een eenvoudig video verslag.
De triplist staat in onderstaand artikel
Meer foto's van Jan Dekker staan op zijn website. (Kijk bij het blokje triplist en scenery).


zondag 16 september 2012

Voorproefje

Moe maar voldaan zijn we net terug van onze 24 uurs pelagic naar de Bruine Bank. Het evenwicht is nog niet helemaal hersteld, maar voor de nieuwsgierige volgers alvast een voorproefje van de resultaten.


Vol verwachting wordt genoten van een zachte herfstavond op zaterdag.

Absolute hoogtepunt: 3 stormvogeltjes tegelijk achter de boot. Nummer 1 zeker af kunnen maken als stormvogeltje. Degene die er vlak naast vloog leek als twee druppels water, dus ook dat is een stormvogeltje geweest. De derde vloog 100 meter naar links en kon niet worden afgemaakt (dus spec).
Het vierde stormvogeltje volgde precies een uur later; dit was zeker een vaal stormvogeltje.

Verder 3 grauwe pijlstormvogels en 1 noordse pijlstormvogel. Bijzonder moment was een grote jager die achter de eerste grauwe pijl van de ochtend aan ging. Hopelijk staat dit op video, morgen gaan we terug kijken.

Ook het kwartet jagers hebben we compleet kunnen maken, al was het met vertraging. 1 kleine jager werd, tijdens het foto's terugkijken bij de lunch, alsnog herkend als kleinste. (Foto's volgen).
Er staan 13 grote jagers op de tellijst, maar dit is zeker onderteld. De eerste 2 uur vanochtend op de Bruine Bank hebben er bijna continu grote jagers achter de boot gehangen, terwijl we er maar 4 op de lijst hebben gezet. Verder 2 kleine, 1 middelste en 1 spec.

Op waarneming.nl worden de eerste waarnemingen van deelnemers inmiddels ingevoerd, de foto's en video's volgen later. Nu eerst even bijslapen....