woensdag 22 oktober 2014

Walvis-cruise op de Golf van Biskaje

Zeven dagen op zee in september, dan denk je aan storm, regen, mutsen op en warme jassen aan. Maar we kregen tijdens onze Biskaje trip veel zon en mensen die in t-shirt aan dek zaten. Het leek soms wel een Caribische cruise.


Boven de whale-watchers, een dek lager de zonaanbidders 
(foto Wim en Harriet Kolber)

Op 20 september vertrok Delta Safari met een groep uit Hoek van Holland. Om de lange busreis via Calais-Dover te omzeilen, was gekozen voor de route via Hoek van Holland-Harwich. De totale reis naar Plymouth duurt dan bijna net zolang en het voordeel is dat je gelijk de zee op gaat.
Na een kennismakingsbijeenkomst in Hoek van Holland ging de groep lopend naar de terminal. Nog voor we op de boot waren zagen we de eerste leuke soort; twee huiskraaien (de laatste?) op het dak van een woning. En eenmaal op het schip werd een geelpootmeeuw gezien boven de Nieuwe Waterweg. Dat we er daarvan nog honderden zouden zien in Santander, was toen nog niet belangrijk. Door de mist die rond de Maasvlakte hing, waren de zeehonden op het Kleine Beereiland helaas bijna niet te zien.

De eerste oversteek over de Noordzee verliep rustig. Het eerste stuk was mistig en er stond wat deining waardoor er geen bruinvissen te zien waren. Bij de zeevogels was er eentje die er duidelijk bovenuit stak; de grote jager. Tientallen werden er gezien tijdens de oversteek, zeker meer dan 30. Het gaf ons mooi de gelegenheid om te oefenen met de walkie-talkies. "Grote jager op ...eh....tien uur...oh nee.... twee uur!"

Na een korte nacht in een hotel in Harwich, vertrok de bus richting Plymouth al vroeg in de ochtend. We wilden geen enkel risico lopen om te laat in Plymouth aan te komen. Na een voorspoedige reis kwamen we dan ook veel te vroeg in Plymouth aan. Langs de rommelige oever van de River Plym werd daarom een korte stop ingelast.

Langs de oever van de rivier werden o.a. honderden kokmeeuwen en wat kleine zilverreigers en steenlopers gezien.

Zondagmiddag rond 15:00 uur konden we dan eindelijk de Pont Aven op, het schip waarmee we komende vijf dagen de Golf van Biskaje over zouden varen. De zon scheen overtuigend en de hele groep stond dan ook aan dek om het vertrek uit Plymouth te bekijken. En al snel werden de eerste jan-van-genten gezien, gevolgd door enkele grauwe pijlstormvogels en een grote jager. Ver weg werden ook de eerste twee dolfijnen gezien, alleen te vaag om ze op naam te brengen.

Maandagochtend werden we wakker halverwege het diepe stuk van de Golf van Biskaje. Omdat we van tevoren hadden verteld dat dit het meest interessante stuk is, samen met de shelfranden, stond de hele groep voor de zonsopkomst al aan dek. Sommigen zelfs al een uur eerder, door de verwarring over de Engelse of Europese tijd.
Helaas was de zee behoorlijk ruw waardoor de kansen op 'makkelijke' walvissen behoorlijk afnam. De eerste pijlstormvogels lieten zich wel al zien, veel grauwe en een enkele noordse. De eerste opmerkelijke trekvogel die voorbij vloog was een velduil, nog uren vliegen van de Spaanse kust vandaan.

De eerste dolfijnen waren gestreepte (foto; Guy Borremans)

De eerste zeezoogdieren die zich lieten zien was een groepje gestreepte dolfijnen. Daarna volgde om de zoveel tijd een walvis. Helaas was er door de golven en de afstand die ze hielden van het schip, verder weinig van te zien. Meestal werden alleen de blows gezien, maar zelden een vin of iets anders wat ons kon helpen met de identificatie. Spannend was het wel. We zagen kleine en grotere blows. Ronde wolken en schuine. Soms twee of drie tegelijk. 
Er werd volop gespeculeerd wat het allemaal kon zijn. Het waren zeker meerdere soorten. In het gebied worden gewone vinvissen en spitssnuitdolfijnen van Cuvier regelmatig gezien, die zullen er dus zeker tussen gezeten hebben....


Zo zagen de waarnemingen van de walvissen er ongeveer uit.

En soms ook zo. (foto: Guy Borremans)

Rond 12:00 uur naderden we voor de eerste keer Santander. Het eilandje voor de haven huisvest soms een paartje slechtvalken. En we hadden geluk, de hele familie, drie stuks, zat op het kleine vuurtorentje.
In Santander heb je helaas maar een kleine twee uur om de stad te verkennen. Voor de meesten was het parkje naast de ferry-terminal daarom ver genoeg. Het parkje bleek deze keer echter ook uitgekozen door flink wat vogels om even bij te komen na de oversteek van Golf van Biskaje. Er werden bonte en grauwe vliegenvangers gezien, een paapje, een tapuit en flink wat fitissen. Toch leuk, tijdens het drinken van een biertje op het terras in het park.


Birdwatching in Santander (Pierre, Rob, Ger en Kees) (foto: Ofra Carmi)

Om 15:00 uur was het weer verzamelen voor de terugweg richting Engeland. Een uurtje uit de kust begonnen de blows weer voorbij te komen. Soms wel tien keer achter elkaar. Het lukte eindelijk om een foto te maken van een vin, waardoor een walvis in ieder geval geïdentificeerd kon worden als gewone vinvis. Ook liet een wat grotere groep van zo'n twintig gewone dolfijnen zich zien bij de boot. En daarna weer blows op grote afstand.
Aan het einde van de dag was er een dubbel gevoel. We hadden zeker 13 a 14 individuele walvissen gezien, maar door de afstand en de golfslag hadden we niet veel meer dan de blows gezien. We weten dat ze er zitten, maar je hoopt toch op een mooiere waarneming.
In de loop van de dag werden er verschillende soorten pijlstormvogels gezien; 2 Kuhls', 13 grote, 16 grauwe, 11 vale en 2 noordse pijlen. 

Zes grote pijlen en een grauwe pijl (foto: Guy Borremans)

Dinsdag voeren we door het Kanaal richting Portsmouth. Een aantal groepjes gewone dolfijnen liet zich hier zien en voor het eerst een paar bruinvissen. Opvallend op deze dag was de massale vogeltrek die zichtbaar was vanaf het schip vanuit Engeland naar Bretagne. Vele honderden boerenzwaluwen trokken over de boot, net als veel graspiepers. Dichter bij Engeland werden ook weer veel grote jagers gezien. Verder waren een boomvalk en een sperwer mooie waarnemingen voor midden op zee.


Deze tapuit besloot de oversteek over het Kanaal even te onderbreken op
 het schip. (foto Wim en Harriet Kolber)

Woensdag moest de grote dag worden. We zouden op de tweede overtocht richting Santander wakker worden ten Noorden van de Noordelijke shelfrand, dan het hele diepe stuk oversteken en tenslotte nog de Zuidelijke shelfrand passeren. Met de walvissen van twee dagen ervoor en de gladde zee die voorspeld was, moest dit wel iets op gaan leveren. Inmiddels was er ook een grote groep Britten aan boord gekomen van de organisatie ORCA. Extra ogen levert altijd meer op. 
De dag begon met meerdere groepen gewone dolfijnen en heel af en toe een gestreepte dolfijn. Rond 10:00 uur passeerden we de Noordelijke shelfrand. Pas anderhalf uur later werd door gids Eva en een paar Engelsen een groepje tuimelaars gezien. En weer twee uur later werd de eerste blow gezien. Niet helemaal wat we van deze dag gehoopt hadden.
Dichter bij Spanje doken nog wat groepen gestreepte dolfijnen op. En een verre groep dolfijnen, leken op een foto een 'gedraaide staart' te hebben. Dit bleek dus een groep springende tonijnen te zijn. Ook leuk.


gewone dolfijnen lieten zich goed zien (foto: Delta Safari)

In het laatste stuk voor Santander werden toch nog vier walvissen gezien, waarvan er 1 als gewone vinvis de boeken in kon, bij de andere drie kwamen we weer niet verder dan blows. De gidsen van ORCA, die deze trip vaker maken, gaven aan dat er onderweg meerdere marineschepen waren gezien. Mogelijk was er een oefening gaande, waardoor er minder zeezoogdieren dan normaal in het gebied zaten.

Gelukkig zorgden de vogels ook vandaag weer voor de nodige afleiding. De toppers waren  de graspiepers die met vele honderden over het schip richting Zuiden vlogen, dwars over de Golf van Biskaje. Maar ook een smelleken, houtduif, steenlopers, rotganzen en een fitis werden geteld vanaf het dek. Het meeste aandacht kreeg deze dag een kleine karekiet, die landde midden tussen de bierdrinkende Engelse toeristen. Het beestje kroop weg onder een reling, maar zal zich daar ook niet prettig gevoeld hebben. Snel handelen van gids Wesley Overman en Pierre van der Wielen, deden het beestje in een koffiebekertje belanden. Na een paar uur rusten in de hut van Wesley werd het beestje in de haven van Santander weer losgelaten. 


De kleine karekiet wordt door Pierre in Santander weer losgelaten 
(foto: Toon Vernooij)

Ook werden weer veel soorten zeevogels op de lijst gezet; grote, vale, grauwe en noordse pijlstromvogels, alle vier de soorten jagers en voor het eerst meerdere vorkstaartmeeuwen.

De laatste dag op de Pont Aven voeren we nog het stuk langs Bretagne richting Plymouth. Na de ietwat tegenvallende waarnemingen van de dag ervoor waren de verwachtingen niet al te hoog. Maar voor de zon op kwam, werden er al 15 gewone dolfijnen en drie bruinvissen gezien. 
En daarna stopte het niet meer. Vanaf ongeveer half negen staan er in mijn schrijfboekje alleen maar dingen als: "08:35; 50 plus gew. dolf.", "09:30; laatste half uur, constante stroom gewone dolf.". En zo was het ook. De eerste drie uur na zonsopkomst kwam er een constante stroom gewone dolfijnen langs de boot. Steeds in kleine  groepjes van enkele dieren, tot groepen van enkele tientallen dieren. Je wist soms niet meer waar je kijken moest. 


Ze kwamen van links....

...en van rechts op het schip af (foto's: Delta Safari)

Als je een groepje had gemist, kwam er na een paar minuten weer een nieuwe kans. Toen Eva vanaf de andere kant van het schip door de 'walkie-talkie' riep dat ze drie dolfijnen zag, werd er dan ook door bijna niemand meer op gereageerd. Jammer, want na overleg met enkele Engelse gidsen die de dieren wel hadden gezien, werd geconcludeerd dat het grijze dolfijnen (Risso's) waren geweest. Een nieuwe soort voor de trip, maar helaas alleen door Eva gezien.
Maar het missen van de grijze dolfijnen werd kort daarna goed gemaakt door een dwergvinvis. Eerst werd er een soort 'splash' gezien. Iedereen keek de goede kant op in de verwachting weer dolfijnen te gaan zien, maar toen rolde er prachtig een walvis precies recht voor de boot door het water; een echte "Minke!"



De kust van Bretagne 

Na het passeren van de Ouessant eilanden, voor de kust van Bretagne, werd begonnen aan de laatste oversteek van het Kanaal. De golf dolfijnen leek gestopt. Tijd om even terug te kijken op de massa dolfijnen van de ochtend. Waren het er 300 geweest, of 500? De schattingen liepen soms flink uiteen. En dan te bedenken dat we waarschijnlijk maar een klein deel van de groep hadden gezien, omdat we een willekeurige streep door het gebied hadden gevaren. Dat er een week later een mega-pod van meer dan 1000 gewone dolfijnen werd gezien voor de kust van Engeland, verbaast ons niet na het zien van zoveel dolfijnen bij elkaar.
Maar we waren er nog niet. Even later werden er aan de horizon duikende jan-van-genten gezien. Het water eronder was erg onrustig. Dichterbij gekomen was het wat we hoopten; een heuse feeding frenzy! Tientallen jan-van-genten doken in de zee, eronder krioelde het van de dolfijnen. Prachtig! 
En nog nagenietend van het beeld, schalde Wesley "maanvis!!" over het dek. Vlak langs het schip dreef een maanvis van een kleine meter doorsnee. Veel mensen konden hem nog net zien voordat hij verdween in schuimende boeggolf van het schip.
Na een matte woensdag werd het zo nog een super-de-luxe donderdag. Tussen al het dolfijnengeweld door werden er ook weer vale, grauwe, grote en noordse pijlstormvogels gezien. Meerdere vorkstaartmeeuwen lieten zich zien en werden deze keer ook door een groot deel van de groep waargenomen. En vanaf het lage dek (6) werden ook enkele stormvogeltjes gezien, die vlak voor het schip opvlogen.


Van het eerste tot het laatste licht was de groep aan dek te vinden 
(foto: Ofra Carmi)

Aan het einde van de donderdagmiddag arriveerden we weer in Plymouth, waar onze bus al op ons stond te wachten. Na een lange rit die door velen slapend werd doorgebracht, kwamen we rond middernacht aan bij het hotel in Harwich, om de volgende ochtend te beginnen aan de laatste etappe naar Hoek-van-Holland.

Voor de laatste oversteek kon beginnen, werd de daglijst van donderdag nog doorgenomen (foto: Ofra Carmi)

De oversteek van de Noordzee leverde nog een leuk aantal bruinvissen op. Dertien aan de Engelse kant en een enkeling aan de Nederlandse kant. Een paar bruinvissen waren prachtig actief zwemmend te zien geweest in het heldere water vlak naast het schip. Volgens sommige deelnemers zelfs de mooiste waarneming van de trip! 
Maar voor we in Hoek van Holland waren, werd er nog een bijzondere waarneming aan de lijst toegevoegd. Ofra Carmi riep wat ze zag: "Turtle!", maar niemand lukte het om het beest op te pikken. Hij gleed snel langs het schip en verdween in de golven. Maar Ofra wist het zeker, ze had een zeeschildpad zien zwemmen. Heel bijzonder voor het Nederlandse deel van de Noordzee. Later heeft Ofra op internet naar foto's gezocht en ze denkt dat de schildpad die ze gezien heeft het meest lijkt op een soepschildpad. Een mooie afsluiter van een week op zee.

Triplist Zeezoogdieren:

Naam                                        Totaal            Per dag (zo, ma, di, wo, do, vr)

Bruinvis                                     23                  ( 0,  0,  4,  0,  5, 14)
Gestreepte Dolfijn                    32                   ( 0,12,  0, 20,  0,  0)
Gewone Dolfijn                        362                  ( 0, 35, 28, 60, 239,  0)
Ongeïdentificeerde Dolfijn        9                    ( 2,  0,  0,  2,  5,  0)
Gewone Vinvis                         4                    ( 0,  2,  0,  2,  0,  0)
Dwergvinvis                              1                    ( 0,  0,  0,  0,  1,  0)
Ongeïdentificeerde walvis       15                   ( 0, 11,  0,  4,  0,  0)

Individuele waarnemingen:
Woensdag:   4 Tuimelaars (Eva)
Donderdag:  3 Grijze dolfijnen (Eva)

Overige waarnemingen:
Woensdag: school Tonijnen
Donderdag: Maanvis
Vrijdag: ongeïdentificeerde Zeeschildpad (Ofra)

Triplist vogels en meer foto's volgen.

(In Plymouth hebben we onze 'hutten-regelaar' gesproken en hij heeft ons toegezegd dat we voor september 2015 opnieuw een tiental hutten kunnen reserveren op de Pont Aven. Heb je interesse in deze reis, stuur dan een mail naar info@deltasafari.nl. Dan ontvang je alle informatie zodra deze beschikbaar is).

(foto: Guy Borremans)

(foto: Leonie Verburg).