Bruinvissen door de hakmolen?

Anderhalve week geleden deden we tijdens de Bruinvissen Safari meer dan tien waarnemingen van bruinvissen in het Slijkgat, de vaargeul naar Stellendam. Helaas zijn de afgelopen weken bijna net zoveel dode bruinvissen gevonden op het strand bij die zelfde vaargeul. En het vreemde is; bijna allemaal versneden alsof ze door de hakmolen zijn gegaan.

Dode bruinvis Ouddorp 13 maart.

Gisteren (13 maart) maakte ik zelf een strandwandeling tussen de Kwade Hoek en Ouddorp. Helaas kwam ook ik weer twee slachtoffers tegen. De beesten liggen meestal op de hoogste vloedlijn en vallen op door de meeuwen en kraaien die aan het kadaver aan het pikken zijn. Het eerste kadaver bestond bijna alleen nog maar uit skelet, het vel was verdwenen. Het tweede kadaver zag er uit alsof hij door de hakmolen was gegaan. De stukken vel hingen er bij, vaak met mooie rechte en hoekige snede's.
Ik heb direct contact gezocht met Jaap van der Hiele van de EHBZ (Eerste Hulp bij Zeezoogdieren), die het ophalen van de kadavers in Zeeland coördineert. Een deel van de kadavers gaat naar de Universiteit van Utrecht, waar de doodsoorzaak onderzocht wordt.
Van de EHBZ hoorde ik dat er sinds 1 maart al 11 dode bruinvissen zijn gevonden op het strand van Goeree (van Ouddorp tot de Kwade Hoek). De meeste slachtoffers toonde hetzelfde beeld; totaal versneden!


Op de website van walvistrandingen.nl is een overzicht te zien van alle gemelde strandingen van bruinvissen en andere walvisachtigen. Via het menu 'toon strandingen' kan je een overzicht krijgen van alle strandingen per gemeente. En inderdaad toont dit overzicht een flink lijstje versneden bruinvissen in Ouddorp en omgeving. En veelal met dezelfde verschijnselen; loshangende vellen, met rechte snijvlakken. Precies zoals het exemplaar dat ik gisteren aantrof.

Een van de slachtoffers van 8 maart (foto van walvisstrandingen.nl)

In het verleden werden, door de mooie rechte snijvlakken, vaak vissers verdacht van het versnijden van de bruinvissen. Het idee was dat de bruinvissen zouden zijn verdronken in hun netten. Om te voorkomen dat ze hierop aangesproken zouden worden, zouden ze de dieren dan versnijden om ze sneller te laten zinken. Maar zoals blijkt, zinken de versneden bruinvissen niet en spoelen ze toch aan op het strand. De visserij-branche heeft ook meermalen met kracht ontkent dat zij hier, op deze schaal, schuldig aan zouden zijn.

Een tweede theorie is dat de bruinvissen zouden worden geraakt door scheepsschroeven. Maar waar hier de theorie spaak loopt is dat er het hele jaar door kotters en andere schepen de haven van Stellendam in- en uitvaren. Waarom dan nu opeens zoveel slachtoffers, terwijl er de rest van het jaar vrijwel geen versneden bruinvissen worden gevonden? Natuurlijk zitten er in deze tijd van het jaar meer bruinvissen in onze kustwateren, maar of dat het verschil verklaart?

Nu ben ik in het dagelijks leven milieu-toezichthouder die onder andere eerstelijns incident-onderzoeken doet. Dat houdt in; gewoon kijken, ruiken, meten en vragen stellen op de plek van het incident. Hoe ziet het er uit, wat is er anders dan normaal enzovoort.

Met deze ervaring in het achterhoofd heb ik gisteren ook op het stand gelopen. Scheepvaartverkeer is er bijna niet in de vaargeul, de vissersvloot is door de weeks op zee. Het zou wel heel toevallig zijn als die bruinvissen net door dat enkele bootje wat wel in of uitvaart wordt geraakt. En waarom worden bruinvissen wel slachtoffer en zeehonden vooralsnog niet?

Maar wat wel opvalt is een groot baggerschip dat bezig is de vaargeul uit te diepen. In opdracht van het Havenbedrijf Rotterdam wordt de vaargeul op 5,5 meter diepte gehouden. Is dit schip toevallig weer sinds een aantal weken aan het werk in de geul?

Rechthoekige hap uit bruinvis die op 2 maart is gevonden. (foto van walvisstrandingen.nl)

Rechthoekige happen (eigen foto 13 maart).

Omdat ik al een aantal keren op foto's, zoals die hierboven, rechthoekige happen uit de vellen van de bruinvissen had gezien, was ik benieuwd naar de apparatuur die door baggerschepen wordt gebruikt. Hoe zien de zuigkoppen eruit?

Op internet kwam ik gisterenavond een pagina tegen op rijksoverheid.nl (klik hier). De bovenste foto van de 'klassieke snijkop', deed mij huiveren. Zijn deze snijkoppen niet precies de vorm van de happen uit de bruinvissen?

de 'klassieke snijkop' (foto van rijksoverheid.nl)

Nu ben ik geen forensisch expert en kan ik vanaf de foto niet inschatten wat het formaat van de messen op de snijkoppen is. En ik weet niet eens welk type snijkop het betreffende baggerschip gebruikt. En waarom zouden bruinvissen in de buurt van deze schepen komen, terwijl ze normaal bij schepen vandaan zwemmen? (Misschien komt er veel vis in beweging door het loswoelen van de grond!) Dat is allemaal voer voor de wetenschappers en de professionele onderzoekers. Ik hoop alleen dat ik met dit privé-onderzoekje iedereen weer even aan het denken zet. Want het is momenteel een slagveld op de stranden van Goeree en dat kan niet de bedoeling zijn in een internationaal erkend natuurgebied. Tijd voor actie! Ik zal mijn constateringen daarom delen met de diverse (overheids-) organisaties die betrokken zijn bij zowel de bescherming van de bruinvissen, als bij het open houden van de vaargeul.