maandag 16 september 2013

Dode vinvis op het strand van 's Gravenzande

Nadat er gisteren door de KNRM van Stellendam een drijvende dode walvis was gemeld op 20 kilometer uit de kust, was de kans groot dat hij vandaag ergens zou aanspoelen. Vanochtend rond 11 uur vond een standtenthouder uit 's Gravenzande het dier in de branding.


De dode vinvis met op de achtergrond de Maasvlakte

Delta Safari is ter plaatse gaan kijken, want dit is toch geen alledaagse gebeurtenis. Rond half twee waren we ter plaatse en zagen dat de walvis precies bij de opgang van Slag Beukel ligt. De vinvis van ongeveer 14 meter lang, lag op dat moment nog te 'rollen' in de branding. Aangenomen werd dat het om een gewone vinvis gaat. In eerste instantie dachten we ook de voor gewone vinvissen karakteristieke lichte plek op de rechter bovenkaak te zien. Maar dichterbij bleek dat bijna al het vel daar al was verdwenen. En het vel dat er nog wel zat was donkergrijs. Hierdoor begonnen we toch te twijfelen of het niet om een noordse vinvis gaat.
Veel verschillen tussen gewone en noordse vinvissen zijn op basis van gedrag te onderscheiden; de vorm van de spuitwolk, de manier van door het water 'rollen' als ze boven water komen.... Maar daar heb je weinig aan bij een dood dier. 
De rugvin van dit dode dier hing al slap, maar leek naar verhouding vrij groot. Ook weer een kenmerk voor een noordse vinvis.
Dinsdag gaan de experts van Naturalis het dier op het strand snijden. Hopelijk kunnen zij snel duidelijkheid geven over de welke soort het precies is.

Dat is wel zeker; het was een mannetje.

Als het eb begint te worden, komt er steeds meer publiek bij de walvis kijken

Het oog, met de donkere huid er onder

Af en toe nog een flinke golf.

Triest einde voor dit bijzondere dier.

Delta Safari gaat komende week nog een weekje op vakantie in Engeland. Dan wordt ook weer een tocht over de Golf van Biskaje gemaakt. Hopelijk gaan we dan wat meer levende vinvissen tegen komen. Verslag van deze vaartocht volgende week op ons weblog.

UPDATE: Van Hans Verdaat hebben we inmiddels begrepen dat het kleurverschil in de baleinen (zie bovenste foto), deel donker, deel wit, een kenmerk van de gewone vinvis is. Dus conclusie is dat het toch om een gewone vinvis gaat.

woensdag 11 september 2013

Operatie Malefijtje; op zoek naar het stormvogeltje!

De hieronder beschreven 24-uurszeevogeltocht is door de slechte weersvoorspellingen helaas afgelast. In 2014 doen we een nieuwe poging. 

Aanstaand weekend (14-15 sept) staat de 24-uurs zeevogeltocht naar de Bruine Bank op het programma. Vorig jaar werden op deze tocht twee, mogelijk zelfs drie, stormvogeltjes gezien. Zeldzame waarnemingen voor Nederland. Reden voor Delta Safari om ook dit jaar alles uit de kast te halen om naar deze vogels op zoek te gaan op de Bruine Bank. En dat onder de noemer; "Operatie Malefijtje"!


Stormvogeltje tijdens de 24-uurstocht in 2012 (foto: Jan Dekker)

Een malefijtje is een oud-Hollandse naam voor het stormvogeltje. In Katwijk blijkt de naam zelfs nog steeds gebruikt te worden. Tijdens de zoektocht op internet naar zoveel mogelijk informatie over het stormvogeltje, kwamen we een leuk fragment tegen uit het boek 'De Nederlandse vogelnamen en hun betekenis' (H. Blok en H.J. ter Stege - 2008). In het stuk blijkt dat het stormvogeltje door vroegere zeevaarders vooral werd gezien als brenger van tegenspoed. Malefijt of Malefiet zou afkomstig zijn van het Portugese woord 'kwaaddoener'. Wanneer er storm opstak, waren deze vogeltjes er ook. En zo is ook het gezegde ontstaan; "het zijn Malefijten, die wind en regen schijten".
En de huidige naam stormvogeltje zegt natuurlijk ook al genoeg. En wat dat betreft is het dus niet eens ongunstig dat er voor zondagavond weer storm wordt voorspeld. Volgens de overlevering moet dat onze kansen op het zien van het stormvogeltje alleen maar vergroten.

Maar omdat we op het weer geen invloed hebben, zijn we ook op zoek gegaan naar methoden die we wel zelf kunnen organiseren. Chummen, het verspreiden van visfval, doen we natuurlijk al langer op de zeevogeltochten van Delta Safari. Maar dit heeft toch vooral effect op het lokken van de grotere soorten, zoals meeuwen, jagers, jan-van-genten en pijlstormvogels.
Voor stormvogeltjes wordt elders op de wereld toch vaak gebruik gemaakt van 'oil-slicks', een plas visolie verpreiden rond de boot en dan maar wachten. Of een visolie-vlek uitzetten en dan een paar uur later terugvaren naar die plek. En her en der worden aan de visolie dan nog andere hulpmiddelen toegevoegd; popcorn, vismeel, dierlijk vet en andere mysterieuze ingrediënten.
Op Nederlandse pelagics zijn er wel eens pogingen gedaan om met een oil-slick te werken, maar meestal in de loop van een tocht. En als er dan na een kwartiertje of half uurtje nog niks gezien was, verloor men toch het geduld en werd er weer verder gevaren. Terwijl je eigenlijk gewoon een paar uur stil moet liggen en wachten. En daar ligt ook de sleutel voor de "Operatie Malefijtje".
Door de opbouw van de tocht naar de Bruine bank, bleek dat we vorig jaar een paar uur eerder dan verwacht op het startpunt voor de zondagochtend waren aangekomen; de Noordkant van de Bruine Bank. De schipper besloot daarop voor anker te gaan en een paar uur te wachten tot we bij daglicht weer aan de terugtocht konden beginnen. 
We hebben als Delta Safari eerst bedacht om dit jaar dan nog wat Noordelijker te varen, tot we opeens het voordeel zagen. Als we in de nacht, als we voor anker gaan, nu alvast beginnen met het uitzetten van een oil-slick en dit een paar uur blijven voeden, dan moeten we tegen de ochtendschemering toch al een aardig geurspoor naar het schip hebben aangelegd?! "Operatie Malefijtje" was geboren!
De chummers van Delta Safari staan zondagochtend vroeg op en gaan rond vijf uur al beginnen met het verspreiden van een speciaal bereid vis-oliepapje. Als het dan rond zeven uur begint te schemeren en het ontbijt achter de kiezen is, starten we niet direct de motoren om richting Zeeland te varen. We zullen uitgebreid de tijd nemen om de visolievlek rond het schip te scannen op stormvogeltjes. En als de stroming van de vlek een mooi spoor heeft gemaakt, zullen we proberen om dit bij het vertrek nog een tijdje te volgen.

Of het gewerkt heeft, weten we pas als we terug zijn natuurlijk. Houdt daarvoor zondagavond waarneming.nl, twitter of dit weblog in de gaten.
Of neem geen risico en boek nog een plek op deze 24-uurs zeevogeltocht naar de Bruine Bank. Er is nu nog plek. Late beslissers kunnen nog tot zaterdagochtend terecht op info@deltasafari.nl. Zaterdagavond om 19:00 uur verzamelen we bij de Neeltje Jans in Zeeland voor het vertrek.

maandag 9 september 2013

Record aantal zeehonden en tellers bij de Hinderplaat

Zaterdag 7 september was de vierde simultane zeehondentelling in het Deltagebied van dit jaar. In totaal werd een record aantal van 117 zeehonden geteld in 'onze zone'; de Hinderplaten en de Rotterdamse haven. En ook nog eens met een groep van negen tellers, ook een record!

Zeehonden tellen op de Hinderplaat, vanaf de Slufterhut.

Omdat Delta Safari inmiddels een leuke groep vrijwilligers heeft die helpen met de tellingen van zeezoogdieren in de Delta, begonnen we de dag met een informatie-bijeenkomst in Oostvoorne. Jaap van der Hiele van de EHBZ kwam vertellen over hun werk langs de kust; het ophalen van gestrande levende en dode zeezoogdieren. Omdat Jaap dit vrijwilligerswerk al meer dan 20 jaar doet, kon hij uit een rijke ervaring verhalen vertellen. Waaronder een aantal strandingen en waarnemingen van bijzondere soorten dolfijnen en walvissen, tot verrassing van veel aanwezigen.
Een andere verrassing voor de aanwezigen was dat Lenie 't Hart, oprichtster van de zeehondenchrèce in Pieterburen, bij de bijeenkomst aanwezig was. Zij liep een dag mee met Jaap, om de simultane zeehondentelling eens zelf mee te maken. Zodoende bracht ze ook een bezoekje aan de vrijwilligers van Delta Safari.

Lenie en Jaap overhandigen symbolisch een verrekijker en telescoop van 
Second Life Optics aan Marko van Delta Safari.

Van de gelegenheid werd direct gebruikt gemaakt, door Jaap en Lenie te vragen om de verrekijkers en telescoop van Second Life Optics symbolisch aan Delta Safari te overhandigen. De kijkers en telescoop zijn door Second Life Optics aan Delta Safari geschonken om te gebruiken bij de tellingen van zeezoogdieren in de Voordelta.
Second Life Optics is een project van House of Outdoor is Maarssen, waarbij oude of ongebruikte verrekijkers en telescopen een tweede leven krijgen, door de ze in te zetten bij allerlei vrijwilligers- en natuurprojecten. De kijkers worden met steun van de optiekmerken Leica en Bushnell gerepareerd en weer geschikt gemaakt voor gebruik. 

Na de informatiebijeenkomst was het de hoogste tijd om zeehonden te gaan tellen. De telling kan namelijk alleen plaats vinden bij laag water. Jaap, Lenie en haar man gingen Zuidwaarts richting Oosterschelde, de groep van Delta Safari vertrok richting de Maasvlakte. Vanaf de Slufterhut (ook bekend als de Lyondell-hut) heb je een prachtig uitzicht op de zandplaten met de naam Hinderplaat. De Hinderplaat bestaat tegenwoordig uit meerdere losse platen, die we voor het gemak maar even Noord, Midden en Zuid noemen.

De grootste groep zeehonden ligt op de Noordelijke Hinderplaat.

Bij een eerste rondje tellen werden er 74 zeehonden op de Noordelijke plaat geteld, 3 in het midden en nog eens 14 op de Zuidelijke plaat. Bij elkaar al 91 zeehonden op de Hinderplaten. Met de telescoop werd ook nog een visarend gespot op de Slikken van Voorne, die door de hele groep eens goed werd bekeken. 
Een klein deel van de tellers vertrok nog even naar de Markweg in het Rotterdamse havengebied, omdat daar vandaan de zeehonden op het Kleine Beereiland te zien zijn. Dit eiland ligt midden in de Rotterdamse haven, maar sinds dit stukje haven alleen nog maar per boot bereikt kan worden, liggen er al regelmatig zeehonden te rusten. Vandaag waren het er tien, dachten we. Maar na bestudering van de foto (zie hieronder) bleken het er toch echt minimaal 15 te zijn.

14 of 15 zeehonden op het Beereiland? (Klik voor vergroting)

Nadat alle tellers rond 14:00 uur weer bij elkaar kwamen bij de Slufterhut, kwam het totaal op 117 zeehonden. Want inmiddels was de groep op de Noordelijke Hinderplaat uitgegroeid tot 85 zeehonden. Hiermee was het oude record van 2012, 110 zeehonden in 'ons gebied', verbroken.
Ook elders in de Delta bleek het goed te gaan met de zeehonden; in de Westerschelde werden 128 zeehonden geteld. Ook voor de tellers daar een record! Kijk voor het totale overzicht van de vierde simultane zeehondentelling hier (klik!).

Vanaf de Slufter vertrok de groep naar de telpost op de Tweede Maasvlakte. Want op de informatie-bijeenkomst was verteld dat Delta Safari vanaf deze zomer maandelijks een zeezoogdierentelling, ofwel een 'sea-watch' wil gaan houden vanaf dit punt.
In juli werd de eerste telling gehouden. Toen werden in twee uur tijd 2 bruinvissen gespot. Deze keer kwam het totaal uit op 7 bruinvis-waarnemingen na twee uur tellen. Een mooie afsluiter van een zonnige teldag!


dinsdag 3 september 2013

Zeevogelseizoen is begonnen

Het najaar is in Nederland de beste tijd om bijzondere zeevogels te spotten. En aan de waarnemingen langs de kust te zien, is het zeevogelseizoen nu ook echt begonnen. Gisteren werden bijvoorbeeld op diverse plaatsen langs de Noordzeekust vorkstaartmeeuwen en kleinste jagers gezien. En in Noord Holland werd een vale pijlstormvogel gezien vanaf een trektelpost.


Noordse stormvogel tijdens de 24 uurstocht in 2012 (foto: Dick Hoek).

Maar de mooiste manier om deze zeevogels te spotten is natuurlijk vanaf zee. Dan zie je ze niet als een klein stipje door je verrekijker of telescoop, maar als je een beetje geluk hebt gewoon op 10 meter afstand achter de boot.
Er zijn in Nederland nu twee organisaties die jaarlijks zeevogeltochten organiseren. Pterodroma Adventures organiseert tochten vanuit Noord Nederland en Delta Safari vanuit Zeeland. In september staan de langere tochten op het programma en in oktober de dagtochten.

Aan het eind van deze week staat de eerste lange tocht van Pterodroma op het programma; de Botney Cut Experience, naar de gelijknamige diepe geul in de Klaverbank, midden op de Noordzee. Vorig jaar werden hier meerdere grauwe pijlstormvogels en een papegaaiduiker gezien.
En op 14 en 15 september vaart Delta Safari de 24 uurstocht naar de Bruine Bank. De Bruine Bank is een ondiepte op de grens van de Nederlandse en Engelse Noordzee, ongeveer ter hoogte van Alkmaar. Op zaterdagavond vertrekken we vanuit Neeltje Jans richting het Noorden. Als het zondag licht wordt liggen we aan de Noordzijde van de Bruine Bank en varen in de loop van de dag rustig terug richting Zeeland. 
Vorig jaar zagen we op deze tocht volop noordse stormvogels, jan-van-genten en jagers. Hoogtepunten waren twee soorten pijlstormvogels en stormvogeltjes, waaronder ook zeker twee gewone stormvogeltjes. 
Als je ook een keer mee wil op zo'n spectaculaire meerdaagse tocht moet je snel zijn, want beide tochten zijn al in september. Zowel bij Pterodroma als bij Delta Safari is nog plek.

In oktober worden een aantal dagtochten georganiseerd. De tocht van Delta Safari vanuit Neeltje Jans op 20 oktober zit inmiddels helemaal vol. Pterodroma houdt zijn dagtochten op 6 en 19 oktober vanuit Den Helder. Wacht niet te lang, want ook deze tochten lopen meestal snel vol.
Zelf mee gaan is natuurlijk de beste manier om al deze bijzondere zeevogels te spotten. Maar als dit niet lukt, houdt dan waarneming.nl in de gaten voor de waarnemingen en de websites van beide organisaties voor de verslagen. Pterodroma heeft een speciale sub-pagina voor de Noordzee aangemaakt op waarneming.nl; kijk hier. 
Delta Safari bekijkt momenteel samen met een Belgische natuurorganisatie de mogelijkheid om in november nog een extra dagtocht op de Noordzee te organiseren. Houdt de website en twitter in de gaten voor nieuws hierover.