zaterdag 26 april 2014

Op zoek naar 'pijlen' in Mallorca

Mallorca is nou niet direct de eerste bestemming waar je aan denkt als je een natuurreis wilt maken. Volle stranden, lawaaiige café's en dorpen vol met hotels. Toch hadden we een speciale reden om wel naar Mallorca te gaan; de vale pijlstormvogel!
Heel af en toe komen we 'vale pijlen' tegen tijdens onze tochten op de Noordzee. Een zeldzame zeevogel, waarvan naar schatting maar zo'n 2500 tot 3000 broedparen bestaan. In het Engels heet de vale pijlstormvogel; de balearic shearwater. En die Engelse naam zegt alles over zijn broedgebied; de Balearen; Ibiza, Mallorca, Menorca en de omliggende kleinere eilanden.


Vale pijlstormvogels bij Es Dragonera.

Tijdens onze week in Mallorca hebben we samen met Miguel McMinn een aantal kleinere eilanden bezocht waar de pijlstormvogels broeden. Miguel is een Schot van geboorte, die al meer dan 30 jaar op Mallorca woont. Hij werkt met de Balearic Shearwater Conservation Association aan het behoud van de broedkolonies en doet onderzoek naar de vogels. Een betere gids konden we ons niet wensen, van iedere rotsspleet of grot weet hij precies hoeveel vogels er hun nest hebben gebouwd.
Als eerste bezochten we het eiland Es Dragonera. Het eiland is normaal alleen overdag te bezoeken, maar wij hadden het geluk dat we met Miguel een nacht op het eiland mochten verblijven. En dat is vooral mooi, omdat je er overdag geen pijlstormvogel ziet. De ene vogel zit op het nest, diep in de rotsen, de andere maakt een lange voedselvlucht op zee. Pas tegen de schemering komen ze terug bij het eiland. En om het goede nest in het donker terug te vinden roepen de vogels elkaar, een magisch geluid!
Maar voor de avond aanbrak, leidde Miguel ons rond over het eiland, honderduit vertellend over de pijlstormvogels.

Miguel showt de 'baittrap' aan Eva.

Onderweg werd af en toe een 'baittrap' gecontroleerd. Deze 'vallen' zijn bedoeld om te controleren of er ratten op het eiland zijn. Ratten en verwilderde katten zijn de grootste vijanden van zeevogelkolonies over de hele wereld. De vallen zijn niet meer dan een koker met een stukje aas, een vel met houtskool-poeder en twee witte vellen. Om te controleren welke pootafdrukken er op de witte vellen verschijnen. 
Sinds twee jaar is Es Dragonera 'ratvrij' en worden er alleen nog maar afdrukken van de endemische Balearen-hagedis in de vallen gevonden. Sinds het eiland ratvrij is, is de lokale kolonie pijlstormvogels er flink op vooruit gegaan en zijn ze ook op de toegankelijke Zuidhelling gaan broeden. Voorheen deden ze dit alleen op de steile Noordhelling van het eiland, wat voor de ratten moeilijk terrein is. Een belangrijk succes voor Miguel en zijn team.

Volgens de voorspelling van Miguel zouden de eerste pijlstormvogels terugkeren, achter de vissersboten uit het dorp Port d' Andratx. Tijd om het water op te gaan! Met de kleine motorboot van het onderzoeksteam zetten we koers naar de eerste vissersschip dat aan de horizon verscheen. Maar voor we goed en wel het kleine haventje uitvoeren, trok iets anders onze aandacht; een vin! Waarschijnlijk van een tuimelaar, die regelmatig in de baai te zien zijn. En inderdaad, na een tijdje zien we dat er drie tuimelaars aan de oppervlakte komen. Wat zijn ze groot vergeleken met de bruinvissen, die we de laatste maanden gewend waren.

Tuimelaars bij Es Dragonera.

Na een paar minuten dobberen bij de dolfijnen, varen we snel door naar de binnenkomende vissersboten. Achter de eerste boot hangt een grote wolk geelpootmeeuwen, de meest algemene zeevogel rondom Mallorca. Maar dan duikt ook de eerste pijlstormvogel op, prachtig glijdend, net boven het wateroppervlak. Het is een stevig exemplaar. Het is dan ook niet de vale pijlstormvogel, maar een Scopoli's pijlstormvogel. Ook deze soort broed op de Balearen.

Scopoli's pijlstormvogel bij Es Dragonera.

Snel daarna schieten ze aan alle kanten voorbij. "Balearic" en "Scopoli" roepen we naar elkaar als er weer eentje opduikt. 
Als de laatste vissersboot de haven is binnen gevaren, varen wij terug richting het eiland. Wij zijn al blij dat we een tiental pijlstormvogels hebben gezien, maar volgens Miguel wordt het nog mooier. We gaan op zoek naar de 'raftende' pijlstormvogels. Nu ze langzaamaan terugkeren, wachten ze in groepen dobberend op zee tot het donker wordt. Want pas als het pikdonker is gaan ze naar het nest toe. 
De zee is spiegelglad als we naar de plek varen waar ze meestal raften, aan de andere kant van het eiland. Als we ze niet direct vinden wordt Miguel wat ongeduldig, maar wij genieten van de zon, de gladde zee en het uitzicht op de kliffen van Es Dragonera en Mallorca. 
Als er vlak achter elkaar een paar vale pijlstormvogels langsvliegen, weten we waar we heen moeten; er achter aan. Niet veel later vinden we de eerste groep vale pijlen; tientallen vogels bij elkaar. Af en toe vliegt de groep op. Misschien omdat wij te dicht bij komen, of omdat de kleinere groepen elkaar opzoeken om een grotere groep te vormen. Eva telt een keer en komt tot 156 vale pijlen in een groep. Dat is toch mooi 155 meer dan we op een gemiddelde Noordzee-tocht gewend zijn. Als we geluk hebben....

Raftende vale pijlstormvogels bij Es Dragonera.

Terug op het eiland volgt het wachten tot het echt donker is. We hebben een ongunstig moment gekozen, omdat het bijna volle maan is. Miguel adviseert ons om volgende keer bij nieuwe maan te komen, want dan is het spektakel veel groter. Maar ons geduld wordt beloond, vlakbij het huisje waar we slapen begint het gemiauw van de pijlstormvogels. Bij het haventje zit een kleine kolonie, die van zich laat horen. Als je niet weet wat het is, zou je er bang van worden. De hele nacht gaat het door, als je even niet kan slapen, hoor je buiten de pijlstormvogels. Wat een geweldige ervaring.

Marko aan het ontbijt bij de uitvalsbasis van Miguel en zijn team op Es Dragonera.

Later in de week bezoeken we met Miguel ook nog een tweede eiland; Cabrera. Dit doen we met de normale toeristenboot, dus gewoon overdag. Ook hier broeden op de omliggende rotsen pijlstormvogels en stormvogeltjes. Onderweg zien we een Scopoli's vliegen, een kolonie Audoins meeuwen op een rots en opvallend genoeg een grote jager op de terugweg. Maar verder is het rustig wat de zeevogels betreft.
Maar de eilandjes rond Mallorca hebben in het voor- en najaar nog iets anders te bieden; een rustplaats tijdens de vogeltrek. Hoewel Mallorca niet op de grootste trekroute ligt, kiezen toch duizenden vogels voor deze route dwars over de Middelandse Zee. Als we in het haventje zijn aangekomen, begint het eigenlijk al. Onze wandeling komt dan ook niet ver. Na een paar honderd meter hebben we al tien bonte vliegenvangers gezien, nog veel meer gekraagde roodstaarten (een 'invasie' volgens Miguel), grauwe gorsen, een braamsluiper en een paar roodkopklauwieren. een Wespendief cirkelt boven de heuvel, als bewijs dat ook roofvogels Cabrera aandoen tijdens de trek.

 Gekraagde roodstaart.

De rest van de week bezochten we ook nog een paar andere vogelplekken op Mallorca. De bergketen in het Westen, om gieren te zien. En het moeras van Albufera.
De dag in de bergen viel eigenlijk wat tegen. De monniksgier en de vale gier zijn gezien, als stipjes hoog in de lucht. Door het warme weer bracht de termiek ze erg hoog boven de toppen van de bergen. Het meer van Cuber, wat ook een trekpleister voor trekvogels schijnt te zijn, lag er wat stilletjes bij. Maar dat heb je met de trek, de ene dag is de andere niet. Gelukkig maakte een lokale soort de dag goed; de kleine zwartkop.

Kleine zwartkop op Mallorca

We vroegen ons af of we het wel moesten doen, een bezoek brengen aan het moeras van Albufera. We hebben thuis immers genoeg moerassen. De weg ernaar toe beloofde ook niet veel goeds. Een lange rechte weg met hotels, winkels en toeristen. En daar ergens tussen moest de ingang van het natuurgebied zijn.
Maar eenmaal door de toegangspoort gekomen, begon het spektakel. De luide zang van cetti's zangers, een koppel dodaarsjes met jongen, steltkluten in overvloed, kiekendieven in de lucht, een overvliegende visarend, meerdere soorten ruiters bij elkaar, 3 watersnippen tegelijk op een paar meter voor de kijkhut, enzovoort. Okay, allemaal vogels die je ook in Nederland kan zien. Maar zoveel en dat allemaal tegelijk. We hebben niet vaak zo'n mooie vogeldag gehad! Hieronder een paar van de tientallen foto's;

Visarend boven Albufera.

Steltkluut in Albufera.

Kleine zilverreiger in Albufera.

Graszanger laat zich zien naast de ingang van een kijkhut.

Watersnip vlak voor de hut in Albufera.

Het fotograferen doen we er maar een beetje bij, maar als je dan in een paar uur met zo'n stapeltje foto's thuiskomt, zegt dat genoeg over de mogelijkheden van het gebied.

Voor de laatste dag hadden we nog een uitdaging; de bijeneter zien. Van Miguel hadden we begrepen dat kolonie nummer 3 onlangs verloren is gegaan. Nummer 2 ligt ergens op het Zuiden van het eiland op een privé-terrein en de enige kolonie die te benaderen is, ligt achter de hekken van een mislukt golfterrein van een project-ontwikkelaar. Dit terrein ligt tegen het moeras van Albufera aan. Door protesten van natuurbeschermers is de aanleg in 2010 stilgelegd. En nu de crisis heeft toegeslagen en de aanleg verder vertraagd, lijkt de natuur het terrein weer langzaam terug te veroveren. 
Met de aanwijzingen van Miguel weten we een weggetje te vinden dat naar het verwaarloosde terrein leidt. Aangekomen bij het hek staan we gelijk oog in oog met twee bijeneters. We maken een foto, ze vliegen op, net als nog vier exemplaren vanaf een veldje verderop. En daarna zien we ze niet meer, verdwenen achter de hoge hekken van de projektontwikkelaar....

'Bewijsplaatje' van de bijeneters.

Als toetje zien we nog een roodstaatklauwier en twee vorkstaartplevieren bij de rand van het moerasgebied van Albufera. Toch wel een mooi vogeleiland, dat Mallorca!

Om fondsen te werven voor het werk van de Balearic Shearwater Conservation Association, organiseren Miguel en zijn collega Ana, vogeltochten op Mallorca, Es Dragonera en Cabrera onder de naam Balearic Shearwater Tours (klik hier). Een echte aanrader voor als je ooit op Mallorca bent.

Maar zoals de vaste bezoekers van dit weblog inmiddels gewend zijn, gaat Delta Safari nooit zomaar ergens op vakantie. We kijken altijd gelijk of er mogelijkheden zijn voor een mooie trip voor in ons programma. En die zijn er op Mallorca zeker. We kunnen zelfs verklappen dat we met Miguel al afspraken hebben gemaakt voor volgend jaar. Onder andere om met een groep (van maximaal 8 personen) de magische nacht op het eiland Es Dragonera te gaan meemaken. Dichter bij de vale pijlstormvogel kan je niet komen!
Als je interesse hebt, houdt dan onze agenda in de gaten. Of meldt je interesse alvast via de mail op info@deltasafari.nl. Dan sturen we je als eerste de informatie, zodra deze bekend is.