Het was even spannend of de zeevogeltocht van zondag 19 oktober wel door kon gaan. De hele week zagen de voorspellingen er al onstuimig uit. Op zaterdagmiddag besloten we om het er op te wagen. We zouden 's ochtends tegen de wind in, wat dichter onder kust naar het Zuiden varen en dan 's middag met de wind en de golven in de rug terug naar Zeeland. Het pakte goed uit. Het was een mooie tocht, met leuke waarnemingen. En de storm barste pas 's avonds los...
We hadden deze keer veel fotografen en twee bloggers aan boord. Omdat we denken dat het leuk is om de beleving van een zeevogeltocht eens van een ander te horen hierbij de linkjes naar de blogs van:
"Na even genoten te hebben van een schitterende zonsopkomst lieten de eerste soorten zich al snel zien. De 'Deltasafari crew' hield zich druk bezig met 'chummen', dat is het jargon voor het lozen van visafval achter de boot, om zo de gewenste zeevogels te lokken."
"Zondagochtend 19 oktober, half zeven 's ochtends. Een donkere wade ligt over het zwarte water van de Oosterschelde. Vanaf de Zeelandbrug nadert een spoor van dubbele lampen, allen met slechts één doel: de Roompotsluis. Bijna magisch wordt een kleine stoet, zwijgende en nauwelijks ontwaakte, lieden aangetrokken door de lampen van een oud vissersschip; de Neeltje Jans."
Lees verder door op de namen van John en Natuurpresentaties te drukken.
Hieronder nog een serie foto's van een aantal deelnemers;
Jager met een mooie getekende kop (foto: Ruurd Boonstra)
Klaar voor de aanval... (foto: Hans Dekker)
....en boom! (foto: Marco Simonis)
Er werden ook weer veel jan-van-genten gezien van alle mogelijke leeftijden;
Duikende eerstejaars... (foto: Ruurd Boonstra)
....en adulte vogels (foto: Marco Simonis)
En mooi dichtbij de boot (foto: John Korteweg)
Helaas kwamen we ook weer een jan-van-gent tegen waarbij een stuk afval aan de snavel vast zat. Het lijkt onschuldig op de foto, maar hij heeft meer dan een uur zo bij de boot gevlogen, dus waarschijnlijk zit de sliert toch vast aan de snavel:
Naast de grote, kleine en middelste jagers, werden er nog meer dieren gezien onderweg:
meerdere pontische meeuwen (foto: John Korteweg)
Een grijze zeehond (foto: Hans Dekker)
Veel drieteenmeeuwen: jong.... (foto: Gert Veurink)
....en adult (foto; Hans Dekker).
Speuren naar bijzondere meeuwen (foto: Hans Dekker).
Tussen de meeuwen werden ook nog dwergmeeuwen, geelpootmeeuwen en een zwartkopmeeuw gezien. Eén van de pontische meeuwen had een goed afleesbare ring om de poot zitten. Hij is waarschijnlijk afkomstig uit Polen. Zodra we meer weten over de vogel melden we het op het blog.
Alle fotografen bedankt voor het mogen gebruiken van de foto's.
Eind september is een drukke tijd voor Delta Safari. Eerst de 24-uurs zeevogeltocht, tussendoor een week naar de Golf van Biskaje en afsluitend een zeevogeltocht verzorgen voor 'Op reis met waarneming.nl'. Hoogste tijd om ons blog bij te werken. Om te beginnen met de twee zeevogeltochten. Het verslag van Biskaje volgt later.
Jan-van-gent tijdens 24 uurstocht (foto Marcel Klootwijk)
De Noordzee is iedere keer weer anders. Dat hebben we gemerkt tijdens de laatste twee tochten. Zowel qua weer als qua waarnemingen waren ze flink verschillend. De 24-uurstocht van 13 en 14 september begon onstuimig, de 'waarneming.nl-tocht' vond plaats op een spiegelgladde zee. Bij de eerste tocht zagen we constant noordse stormvogels achter de boot, bij de tweede tocht nul. Bij de tweede tocht werden volop bruinvissen en zeehonden gezien in de buurt van de boot, bij de eerste tocht maar ééntje.
24-uurstocht
De eerste uren op de zondagochtend van de 24 uurstocht lagen we stil aan de Noordkant van de Bruine Bank. Met een vis-oliespoor werd geprobeerd bijzondere soorten naar de boot te lokken. (Pijl-)stormvogels werden er niet mee gevonden, maar jagers des te meer. In het eerste uur na zonsopgang werden alle vier de soorten jagers al gezien, waarbij zeker 10 verschillende kleine jagers werden geteld. Zes kleine jagers lieten zich op een gegeven moment zelfs tegelijk zien achter de boot. Een bijzonder moment, ook voor de aanwezige meeuwen....
Kleine jager (foto: Marcel Klootwijk)
Grote jager (foto: Marcel Klootwijk)
De rest van de tocht hingen er vooral veel jan-van-genten en noordse stormvogels achter de boot. Afgewisseld met af en toe een zeekoet, pontische meeuw, geelpootmeeuw en alk. Met helemaal op het einde nog een grauwe pijlstormvogel.
Close-up jan-van-gent (foto: Marco Simonis)
Noordse stormvogel (foto: Marcel Klootwijk)
Noordse stormvogel in karakteristieke houding: vleugels als een plank
(foto: Marcel Klootwijk)
Pontische meeuw (eigen foto)
'Op reis met waarneming.nl' tocht
Twee weken later stond de zeevogeltocht van 'Op reis met waarneming.nl' op het programma. Samen met Inezia-gidsen Menno van Duijn en Pim Wolf werden 60 deelnemers ontvangen op de Neeltje-Jans. Helaas kende de tocht een valse start omdat de Roompotsluis in storing stond. Omdat het er niet naar uitzag dat het snel opgelost zou worden, besloten we eerst een rondje over de Oosterschelde te maken. Dit leverde in ieder geval een zwartkopmeeuw en een pontische meeuw op.
Na een uurtje weer terug in de Binnenhaven, zat er nog steeds geen beweging in de sluis. De deelnemers gingen in de twee groepen aan land om op zoek te gaan naar trekvogels. Door een groep werd hierbij nog een bladkoning gevonden. Toen om half tien het sein kwam dat de sluis weer ging draaien, werden beide groepen snel teruggeroepen naar de boot. Inmiddels had zich een flinke vloot verzameld bij de sluis, die allemaal de zee op wilde:
Eindelijk door de sluis bleek het op zee spiegelglad. Hierdoor werden voor de kust van Westkapelle meerdere zeehonden en meer dan tien bruinvissen gezien. De mooiste waarneming was een bruinvis met kalf, die op zo'n tien meter van de boot zij aan zij langszwommen. Van de moeder was zelfs twee keer het 'blazen' te horen, boven de motor van het schip uit.
Bruinvis (foto: Menno van Duijn)
Vooral meeuwen lieten zich zien in het eerste stuk, wat uiteindelijk resulteerde in acht soorten meeuwen (waaronder drieteen-, dwerg- en geelpootmeeuw). Samen met de 'zwartkop' en de 'pont' van het Oosterschelde-rondje, leverde de tocht hiermee tien verschillende meeuwensoorten op. Dat lukt ook niet iedere dag en daardoor bijzonder leerzaam voor de minder ervaren vogelaars aan boord.
Gids Pim aan het chummen (foto: Oscar en Jolanda Balm)
Deze kleine mantelmeeuw lust wel een hapje (foto: Menno van Duijn)
Maar er werd natuurlijk gehoopt op wat meer bijzondere zeevogels. De eerste jan-van-genten werden dan ook met plezier welkom geheten. En toen een jonge gent vlak naast de boot een prachtige duikvlucht maakte, klonk er zelfs een spontaan applaus aan boord.
De jonge gent vlak voor zijn duik (foto: Oscar en Jolanda Balm)
Later op de tocht werden ook nog een alk en een paar zeekoeten bijgeschreven. Maar de topper van de tocht kwam helemaal aan het einde. Tot twee keer toe liet een middelste jager zich zien bij de boot. Het was even dringen op het achterdek, maar uiteindelijk kon iedereen het dier een aantal keren goed bekijken of fotograferen.
Af en toe kiest de jager een slachtoffer uit.... (foto Oscar en Jolanda Balm)
We hebben het al vaker geschreven op dit blog; om bijzondere natuur te zien hoef je niet de halve wereld over te reizen. Aan de andere kant van de Noordzee, in Yorkshire, Engeland hebben we afgelopen weekend weer genoeg leuke dingen gezien. We begonnen ons tripje met een bezoek aan Bempton Cliffs, waar de laatste jan-van-genten nog op de nesten zitten. Daarna volgde een walvistocht vanuit Whitby en het weekend werd afgesloten op het Spurn Head Migration Festival.
De meest bijzondere soort van het weekend was een maanvis (Mola mola).
Direct vanaf de ferry in Hull reden we naar de kliffen bij Bempton. In mei waren we hier al eens geweest en hadden de duizenden zeevogels zien broeden. Begin september zijn alleen de jan-van-genten en de noordse stormvogels nog over. De alk-achtigen en de drieteenmeeuwen zijn inmiddels terug op zee.
Door het wat grauwe weer en omdat we vroeg zijn, zijn er nog weinig bezoekers op de kliffen. Zo kunnen we rustig het broedkolonies bekijken. De ouders met jongen zitten veelal dicht bij het water. De jongere dieren, veel derdejaars, verzamelen zich bovenop de kliftoppen. Deze zijn daardoor het beste te fotograferen.
De nesten zitten vooral onderaan de klif.
De oudere jeugd flik-flooit er al aardig op los.
Bij het landen, wordt de 'parachute'-methode gebruikt.
Na Bempton Cliffs zijn we doorgereden naar Whitby waar Whitby Whale Watch sinds een aantal jaren walvistochten op de Noordzee organiseert. En vooral in augustus en september zien ze veel, omdat de haringscholen dan langstrekken.
Er zijn in de voorafgaande week veel dwergvinvissen gezien en op de maandag ervoor zelfs een bultrug. De schipper vertelt dat de voorgaande dag een jonge dwergvinvis minutenlang 'spy-hoppend' bij de boot heeft gelegen. Dat beloofd allemaal veel goeds.
Ongeveer een half uur varen vanuit de haven lijkt er een plastic zak op het water te drijven. Maar dichterbij gekomen blijkt het te leven; het is een maanvis. Hij is niet groot, ongeveer 60 cm in doorsnede (ze kunnen wel 2 meter groot worden), maar het is wel de eerste die wij in ons leven zien. En dat in de Noordzee. Dat het bijzonder is vertelt de schipper; in 30 jaar varen vanuit Whitby had hij nog nooit een maanvis gezien. En dit is de derde al dit jaar. Vermoedelijk is door de zachte winter het noordzeewater warmer dan in voorgaande jaren, want ook elders langs de kust zijn ze gezien.
Daarna volgt een uur met weinig activiteit op het water. Hier en daar vliegt een jan-van-gent, er dobberen wat zeekoeten op de golven en we zien de eerste papegaaiduiker. Het is apart om ze in winterkleed te zien, met donkere snavel.
Dan opeens roept iemand aan dek; Minke! Er zwemt een dwergvinvis op een paar honderd meter afstand. Voorzichtig manoeuvreert schipper Bryan het schip dichterbij de plek waar de vinvis onder ging. Zo'n drie kwartier blijft de dwergvinvis in de buurt opduiken. Dit exemplaar is echter druk aan het foerageren en is niet nieuwsgierig naar de boot. We schieten alleen wat plaatjes op een paar honderd meter afstand.
Dwergvinvis, met een opvallende vin.
In de buurt duiken ook drie bruinvissen op,
waarvan 1 met een opvallende beschadiging aan de vin.
Het blijft bij éen dwergvinvis die dag, maar de claim dat je vanuit Whitby aan het eind van de zomer walvissen kan zien blijkt waar. Dat we op zondag horen dat er die dag maar liefst twee bultruggen tegelijk 'breachend' (springend) zijn gezien vanaf dezelfde boot, sterkt ons alleen maar in het idee dat we volgend jaar terug moeten gaan.
Zaterdagmiddag rijden we naar het Zuidelijker gelegen Spurn Head. De lokale Bird Observatory, Yorkshire Wildlife Trust en Birding Frontiers (Martin Garner), hebben daar meerdaags Migration Festival georganiseerd. Een weekend vol excursies, lezingen, ringdemonstraties en andere activiteiten, allemaal in het teken van de najaarstrek.
Na het opzetten van de tent gaan we het veld in. Spurn Head is een taps toelopend stuk land, dat uiteindelijk nog maar 50 meter breed is. De trekvogels die uit het Noorden komen hebben de neiging om over land te willen blijven vliegen en worden 'samengeperst' op dat smalste stuk. Precies daar staat de Spurn Birds Obs. Aan de ene kant van de landtong de Noordzee en aan de andere kant de rivier de Humber.
Als we eerst even bij de seawatch-hut gaan kijken is het gelijk raak. Vlak voor de hut langs vliegt een kleinste jager richting Noord.
Uitkijken over de Noordzee levert een kleinste jager op.
Westmere Farm is het hart van het festival. Achter de boerderij is een provisorisch kampeerveld gemaakt. Naast de schuur wordt zaterdagavond een heel varken aan het spit gedraaid om alle hongerige magen te vullen. En in de half opgeruimde schuur worden lezingen gehouden. Zaterdagavond zit het afgeladen vol als Mike Dilger, werkzaam als bioloog bij the One Show van de BBC, een enthousiastmerend verhaal houdt. En als afsluiting van de dag wordt de 'oogst' doorgenomen. Er is die dag veel gezien; draaihalzen en sperwergrasmussen als rariteiten. Maar bijvoorbeeld ook groepen van honderden zwaluwen en graspiepers op trek naar het Zuiden.
Volle 'zaal' op Spurn Mig Fest.
Op zondagochtend pikken we eerst de sperwergrasmus mee die zich lange tijd goed laat zien vlakbij de oude begraafplaats. Via de porto van de organisatie horen we dat er een sperwer gevangen is bij het ringstation vlak achter de begraafplaats. Binnen vijf minuten gaat hij geringd worden. Een minuut later staan we samen met nog 30 bezoekers in een kring op de vogel te wachten.
Eerst wordt er nog een geringde fitis vrijgelaten
en daarna wordt de sperwer getoond aan het toegestroomde publiek.
Verderop bij de Bird Observatory is een tweede ringstation. In het half uur dat wij er zijn, wordt een tiental graspiepers binnen gebracht en een jonge ringmus. Voorzien van een ringetje worden ze weer losgelaten.
In het weekend worden op een paar vierkante kilometer 123 soorten vogels gezien, door zo'n 200 vogelaars. De 123ste soort wordt door ons nog net voor het sluiten van het festival aan de lijst toegevoegd. Als we teruglopen over een dijkje naar de boerderij om onze tent af te breken, zien we 5 meter voor ons, twee velduilen opvliegen. Een prachtig gezicht en nog niet eerder gezien dat weekend.
Mig Fest heeft een leuke sfeer. Misschien een beetje vergelijkbaar met de vogelweekenden op Texel, maar dan op een kleiner terrein en tussen een paar honderd Engelse vogelaars. Zeker om nog eens terug te keren.
Afgelopen anderhalve week trok Delta Safari door Engeland en Schotland. Gewoon vakantie vieren en gelijk een aantal nieuwe bestemmingen voor onze trips in de komende jaren bezoeken. We kwamen onder andere langs Flamborough Head, Bempton Cliffs, Whitby en Oban. Omdat we morgen alweer op de Veluwse Fotodagen verwacht worden (stand nummer 20!), nu alleen een klein voorproefje van wat we gezien hebben, later meer. "In mei leggen alle vogels een ei...." Maar voor het zover is moet er eerst nog 'versierd' worden. Zowel de partner als het nest!
Jan-van-gent met nestmateriaal op Bempton Cliffs.
Genten op Bempton Cliffs.
Baltsende zwarte zeekoeten bij Oban.
Alle foto's zijn in groter formaat te zien door er op te klikken. Foto's alleen gebruiken met naamsvermelding en verwijzing naar onze website.
Omdat de 24 uurstocht in september door het slechte weer moest worden afgelast, was de zeevogeltocht op 20 oktober de enige najaarstocht die Delta Safari dit jaar kon maken. En ook bij deze tocht was het in de dagen voor de tocht spannend of de tocht wel door kon gaan. De windvoorspellingen waren niet gunstig. Zaterdagmiddag werd de knoop doorgehakt en is besloten om wel te gaan varen. Gelukkig, want het weer viel mee en de waarnemingen waren boven verwachting.
Middelste jager (foto: Hans Dekker)
Nog in het donker varen we door de Roompotsluis naar volle zee. Het eerste visafval lokt al direct een wolk wat bekendere meeuwen achter de boot; zilver-, mantel-, kok- en stormmeeuwen werden gezien. Voorlangs vliegt een sperwer die de oversteek maakte van Schouwen naar Walcheren.
Na een uur varen en wat kilometers uit de kust verandert de samenstelling van de wolk achter de boot. De 'kust-meeuwen' haken af en vliegen terug naar het strand. In plaats daarvan verschijnen de eerste jan-van-genten, dwergmeeuwen en drieteenmeeuwen achter de boot. Later op de dag werd ook nog een geelpootmeeuw ontdekt in de wolk.
Jan-van-gent (foto: Marco Simonis)
Een aantal deelnemers vroegen zich bij vertrek nog af of we ook jan-van-genten zouden gaan zien vandaag. Rond het middaguur staat de teller al boven de veertig genten. In de buurt van de Belgische windmolenparken vliegen er soms meer dan tien tegelijk achter het schip.
En terwijl bij de meeste deelnemers door het heerlijke zonnetje de aandacht wat verslapt, blijven een aantal spotters op zoek naar de bijzondere soorten. Er was al een grote jager gezien, maar er moet toch meer inzitten vandaag....
De kreet "Jager!" die over het dek schalt, zorgt dat iedereen weer naar de reling stuift. Het blijkt een middelste jager met een stel prachtige lepels. Helaas blijft hij zo kort bij de boot , dat ik er geen fatsoenlijke foto van voorbij heb zien komen. Dat wordt later goedgemaakt door een soortgenoot. De derde middelste jager van de dag besluit ruim een half uur bij ons in de buurt te blijven. Meerdere keren stort hij zich in de meeuwenwolk achter het schip. Soms op een paar meter afstand van de spotters aan dek. Op het achterdek is hij zelfs goed te horen. Een prachtig geluid tussen al het meeuwengekrijs.
Bijna aan te raken.... (foto: Hans Dekker)
Jager en gent op jacht naar 'chum' (foto: Marco Simonis)
De middelste jager zal inmiddels de meest gefotografeerde ooit zijn, zo vaak vliegt hij langs het schip, landt in het water, vliegt weer op, om zich opnieuw in het chum-spoor te storten. En alsof de show van de middelste jager nog niet genoeg is, volgde tegen het einde van de tocht toch nog de kreet waar we als Delta Safari iedere tocht op hopen; "Pijl!" Er wordt een pijlstormvogel gezien richting Noord. Op zo'n 300 meter afstand. Er wordt gedacht aan een grauwe pijl, maar het dier is weer snel verdwenen. Drie minuten later duikt hij op dezelfde plek weer op. Nu wordt hij langer en beter gezien. Ook worden er betere foto's gemaakt. Discussie alom. Waren het er twee of was het dezelfde? Was het een grauwe pijl of een vale? Of allebei? Aan dek wordt met de foto's van Marco Simonis al vastgesteld dat de tweede waarneming zeker een vale pijlstormvogel is.
Thuisgekomen en alle foto's overziend kunnen we concluderen dat het één vale pijlstormvogel is geweest. Want op de foto's van Richard de Jonckheere is te zien dat de vogel op alle foto's een zelfde beschadiging aan de rechtervleugel heeft.
De vale pijl -uitsnede- (foto: Richard de Jonckheere)
De oorspronkelijke foto (Richard de Jonckheere)
Na alle opwinding over de pijlstormvogel wordt vlak onder de Zeeuwse kust ook nog de derde jagersoort van de dag gezien; de kleine jager.
Als je het scenario van een zeevogeltocht zou mogen schrijven zou het er ongeveer zo uitzien; mooi herfstweer, in de ochtend de verwachte soorten spotten en dan in de middag langzaam naar de climax toewerken met een paar bijzondere soorten. Zo ongeveer als we afgelopen weekend hadden! De crew van Delta Safari kijkt terug op een geslaagde dag!
Hieronder nog een selectie van de vele foto's die we toegestuurd kregen:
Jagers:
Grote jager (foto: Jeroen Bes)
Middelste jager (foto: Hans Dekker)
Middelste jager (foto: Jeroen Bes)
Middelste jager met chum (foto: Hans Dekker)
Bewijsplaatje van de kleine jager (foto: Jeroen Bes)
Jan-van-genten:
Jan-van-gent (foto: Richard de Jonckheere)
Jonge gent (foto: Marco Simonis)
Duikende gent (foto: Hans Dekker)
Jan-van-gent (foto: Jeroen Bes)
Meeuwen:
Geelpootmeeuw (r) (foto: Marco Simonis)
Jonge drieteenmeeuw (foto: Jeroen Bes)
Drieteenmeeuw in de mast (foto: Delta Safari)
Overige soorten:
Zwarte zee-eenden (foto: Jeroen Bes)
Honderden spreeuwen boven zee (foto: Richard de Jonckheere)
Zeg het maar.... alken of kleine alken? (foto: Koen Selleslagh)
Zekere alk (foto: Jeroen Bes)
Mens en omgeving:
Chummen (foto: Koen Selleslagh)
Jongste deelnemer Mauro op de uitkijk (foto: Delta Safari)
Speuren naar bijzondere soorten op het achterdek.... (foto: Hans Dekker)
.... en op het voordek (foto: Koen Selleslagh)
Zeelandschap (foto: Marco Simonis)
Data:
Hieronder de route die we hebben gevaren en een globale triplist:
Met dank aan Richard de Jonckheere.
Triplist 20 oktober 2013:
Zwarte zee-eend 41
Roodkeelduiker 1
Vale pijlstormvogel 1
Jan-van-gent 98
Drieteenmeeuw 10
Kokmeeuw aanwezig (ng = niet geteld)
Dwergmeeuw 28
Stormmeeuw aanwezig (ng)
Kleine mantelmeeuw aanwezig (ng)
Grote mantelmeeuw aanwezig (ng)
Zilvermeeuw aanwezig (ng)
Geelpootmeeuw 1
Noordse stern/visdief 1
Grote stern 1
Grote jager 8
Middelste jager 3 (of 4?)
Kleine jager 1
Zeekoet 10
Alk 13
Alk/zeekoet 13 Sperwer 1
Scholekster aanwezig (ng)
Spreeuw 360+
Dodaars 3
Bruinvis 1
dolfijn spec/rugvin 2
En tenslotte werd in de Oosterschelde vlak bij de geparkeerde auto's nog een bruinvis gespot door meerdere deelnemers.
Tenslotte wil ik de hierboven genoemde fotografen bedanken voor het beschikbaar stellen van hun foto's. Als er nog andere deelnemers zijn die mooie foto's hebben, kunnen zij deze doorgeven op info@deltasafari.nl
.JPG)
.jpg)
