Rugvin; Nieuwe site en Witsnuiten

Stichting Rugvin heeft onlangs haar nieuwe website online gezet. Hij oogt een stuk frisser als de voorgaande versie en heeft gelijk leuk nieuws te melden. Bij de eerste twee scans in 2012 op de Noordzee hebben de observers van Rugvin weer witsnuitdolfijnen in de Noordzee gezien.

Witsnuitdolfijn (foto van website Rugvin)

Stichting Rugvin richt zich op het monitoren van walvisachtigen in de Noordzee en de Oosterschelde. Zo worden ander andere sinds 2005 maandelijkse scans uitgevoerd vanaf de veerboten van de Stena Line op de Noordzee. De laatste jaren werden bijna geen witsnuitdolfijnen meer gespot tijdens deze scan-tochten. Maar in zowel februari als maart dit jaar doken ze opeens weer op; 2 in februari en 4 in maart. Ook werden op beide tochten weer tientallen bruinvissen gezien. De resultaten van de scans in voorgaande jaren zijn binnenkort weer te zien op de website van Rugvin. Aan dit stukje van de website wordt momenteel nog gebouwd.

Een ander doel van Rugvin is om de Nederlandse bevolking te informeren over walvisachtigen die in onze wateren voorkomen. Daartoe wordt op allerlei manieren voorlichting gegeven. Zo waren op onze Bruinvissen Safari op zondagmiddag 4 maart twee vrijwilligers van Rugvin mee op de boot. Dit was een try-out om te kijken of ze vaker mee gaan op onze tochten, zowel om de bruinvissen te observeren, als om de deelnemers te informeren. Omdat de eerste kennismaking beide partijen is bevallen, zetten we deze samenwerking door. In ieder geval op de tochten van 9 april gaan er weer vrijwilligers van Rugvin mee. Daarna kijken we hoe we de samenwerking verder vorm kunnen geven.

De website van Rugvin kan je bereiken door hier te klikken of door te kijken op de link-pagina op onze eigen website; www.deltasafari.nl.

Bruinvissen door de hakmolen? deel 3

Het aanspoelen van bruinvissen op de kust van Goeree gaat nog steeds door. Ook gisteren tijdens het opnemen van een reportage met RTV Rijnmond op het strand bij de Kwade Hoek vonden we weer een kadaver. Kijk hieronder voor de reportage:


Klik hier voor de nieuwspagina van RTV Rijnmond, waarop het filmpje te bekijken is.

Op de site walvisstrandingen.nl is te zien dat er in de maand maart inmiddels al 26 dode bruinvissen zijn gevonden op de stranden van Goeree. 
Tijdens een uitzending op Radio Rijnmond wees de woordvoerder van het Havenbedrijf Rotterdam de mogelijke betrokkenheid van een baggervoertuig van de hand. Wel riep hij op om verder onderzoek te doen naar wat dan wel de oorzaak is. Ik ben blij dat ook het Havenbedrijf deze oproep ondersteunt. Nu lopen er vanuit de overheid al diverse officiële  onderzoeken. Maar wat belangrijk is, is dat juist de mensen die dagelijks op zee te vinden zijn, meedenken en meekijken naar een mogelijke oorzaak. Juist de vissers, baggeraars, loodsen en slepers  zijn degenen die uren maken op zee. Zij zien dan meer dan welke natuurliefhebber op het strand ook.

Cameraman van RTV Rijnmond aan het werk bij bruinvis-kadaver

En om niet te vergeten hoe een levende bruinvis er uit ziet, kijk hieronder naar een nieuw filmpje van de bruinvissen in het bassin bij Ecomare:

Vrijlating zeehonden Renesse

Gelukkig is er ook nog goed nieuws te melden over de zeezoogdieren in de Voordelta; aanstaande zaterdag 24 maart worden er weer zeehonden vrijgelaten bij Renesse. Het gaat om dieren die in de opvang in Pieterburen hebben gezeten en inmiddels voldoende hersteld zijn om weer te worden vrij gelaten.
Rond 13:00 uur worden de dieren los gelaten door de vrijwilligers van de EHBZ bij de strandopgang ter hoogte van hotel de Zeeuwse Stromen.

Vrijlating van zeehonden in de zomer van 2011 

Bruinvissen door de hakmolen? Deel 2!

Mijn artikel over de versneden bruinvissen heeft veel reacties opgeleverd. Opmerkingen van "totale onzin" tot "je zou best wel eens gelijk kunnen hebben". Die laatste opmerking kwam overigens van een anonieme medewerker van een baggerbedrijf. 
Het aanspoelen van bruinvissen ging ondertussen ook gewoon door; zaterdag zijn er weer zes van het strand gehaald door de Reddingsbrigade van Ouddorp, waarvan drie stuks weer net zo versneden waren als de eerder aangespoelde dieren. Dat brengt het totaal voor maart voorlopig op 17 aangespoelde dieren op een paar kilometer strand.


Als eerste moet ik mijn verhaal over het baggervaartuig in het Slijkgat wat nuanceren. Het betreffende vaartuig maakt niet gebruik van een snijkop, maar is van het type sleephopperzuiger. Ze maken gebruik van een soort grote stofzuiger die over de bodem sleept. Zie onderstaande foto van de website van het betreffende schip;

(bron: www.zeezand.nl)

Het overgrote deel van de baggerschepen die voor de kust actief is, is overigens van dit type sleephopperzuiger. De snijkoppen worden vooral in binnenwater gebruikt, heb ik van een ingewijde begrepen. Dat spoor loopt dus gedeeltelijk dood.

Ik begrijp dat de onderzoekers nu vooral twee oorzaken onder de loep nemen; staandwant-visserij en scheepsschroeven. Toch denk ik dat je de rol van de baggeraars ook moet meenemen in het onderzoek. Bruinvissen zitten in deze tijd van het jaar vlak onder de kust omdat ze op zoek zijn naar voedsel zoals garnalen en zandspiering. Spul dat wordt losgewoeld als er een grote stofzuiger over de bodem trekt. Ik zou het niet vreemd vinden als bruinvissen op het voedsel rond de baggerschepen afkomen en daarbij mogelijk geraakt worden door schroeven of andere onderdelen van het schip.

We hebben sowieso te maken met een combinatie van natuurlijke factoren (voedselaanbod, smalle vaargeul, verzanding) en menselijke en mechanische oorzaken. Waarbij alle scheepvaart een rol kan spelen, zelfs ons eigen excursie-schip....

Het gaat er ook niet om, om alle menselijke activiteit uit te bannen in deze kustzone. Dat zou moeilijk gaan zo vlak bij de Rotterdamse haven! Waar het wel om gaat is om de oorzaak, of de combinatie van oorzaken te vinden, zodat we met misschien simpele maatregelen de schade aan de populatie bruinvissen kunnen beperken.

Het is daarbij van belang dat juist ook mensen uit de baggerwereld en de visserij zelf meedenken over dit probleem. Zij zitten het dichts bij het vuur, of beter gezegd, het water. Ik ben dan ook blij met de reacties die ik heb gekregen vanuit de sector zelf. Al begint het soms met gemopper, uiteindelijk is er vaak een goed gesprek te voeren en kunnen we de wereld onder water beter leren begrijpen.

Dat er nog veel onbekend is over de zeezoogdieren in het deltagebied blijkt trouwens wel uit de reactie van het Rotterdamse Havenbedrijf in een artikel in de lokale editie van het AD. Woordvoerder Schellekens verwerpt mijn theorie over de mogelijke rol van de baggerschepen omdat er wordt gebaggerd op de bodem; "....... en daar komen bruinvissen helemaal niet". Huh, dus in vijf meter diep water, waar het meeste voedsel op en in de bodem te vinden is, zouden bruinvissen aan het oppervlakte blijven dobberen?

Misschien hoog tijd om de mensen van het Havenbedrijf eens mee te nemen met onze volgende Bruinvissen Safari! 

Wordt vervolgd.....

Bruinvissen door de hakmolen?

Anderhalve week geleden deden we tijdens de Bruinvissen Safari meer dan tien waarnemingen van bruinvissen in het Slijkgat, de vaargeul naar Stellendam. Helaas zijn de afgelopen weken bijna net zoveel dode bruinvissen gevonden op het strand bij die zelfde vaargeul. En het vreemde is; bijna allemaal versneden alsof ze door de hakmolen zijn gegaan.

Dode bruinvis Ouddorp 13 maart.

Gisteren (13 maart) maakte ik zelf een strandwandeling tussen de Kwade Hoek en Ouddorp. Helaas kwam ook ik weer twee slachtoffers tegen. De beesten liggen meestal op de hoogste vloedlijn en vallen op door de meeuwen en kraaien die aan het kadaver aan het pikken zijn. Het eerste kadaver bestond bijna alleen nog maar uit skelet, het vel was verdwenen. Het tweede kadaver zag er uit alsof hij door de hakmolen was gegaan. De stukken vel hingen er bij, vaak met mooie rechte en hoekige snede's.
Ik heb direct contact gezocht met Jaap van der Hiele van de EHBZ (Eerste Hulp bij Zeezoogdieren), die het ophalen van de kadavers in Zeeland coördineert. Een deel van de kadavers gaat naar de Universiteit van Utrecht, waar de doodsoorzaak onderzocht wordt.
Van de EHBZ hoorde ik dat er sinds 1 maart al 11 dode bruinvissen zijn gevonden op het strand van Goeree (van Ouddorp tot de Kwade Hoek). De meeste slachtoffers toonde hetzelfde beeld; totaal versneden!


Op de website van walvistrandingen.nl is een overzicht te zien van alle gemelde strandingen van bruinvissen en andere walvisachtigen. Via het menu 'toon strandingen' kan je een overzicht krijgen van alle strandingen per gemeente. En inderdaad toont dit overzicht een flink lijstje versneden bruinvissen in Ouddorp en omgeving. En veelal met dezelfde verschijnselen; loshangende vellen, met rechte snijvlakken. Precies zoals het exemplaar dat ik gisteren aantrof.

Een van de slachtoffers van 8 maart (foto van walvisstrandingen.nl)

In het verleden werden, door de mooie rechte snijvlakken, vaak vissers verdacht van het versnijden van de bruinvissen. Het idee was dat de bruinvissen zouden zijn verdronken in hun netten. Om te voorkomen dat ze hierop aangesproken zouden worden, zouden ze de dieren dan versnijden om ze sneller te laten zinken. Maar zoals blijkt, zinken de versneden bruinvissen niet en spoelen ze toch aan op het strand. De visserij-branche heeft ook meermalen met kracht ontkent dat zij hier, op deze schaal, schuldig aan zouden zijn.

Een tweede theorie is dat de bruinvissen zouden worden geraakt door scheepsschroeven. Maar waar hier de theorie spaak loopt is dat er het hele jaar door kotters en andere schepen de haven van Stellendam in- en uitvaren. Waarom dan nu opeens zoveel slachtoffers, terwijl er de rest van het jaar vrijwel geen versneden bruinvissen worden gevonden? Natuurlijk zitten er in deze tijd van het jaar meer bruinvissen in onze kustwateren, maar of dat het verschil verklaart?

Nu ben ik in het dagelijks leven milieu-toezichthouder die onder andere eerstelijns incident-onderzoeken doet. Dat houdt in; gewoon kijken, ruiken, meten en vragen stellen op de plek van het incident. Hoe ziet het er uit, wat is er anders dan normaal enzovoort.

Met deze ervaring in het achterhoofd heb ik gisteren ook op het stand gelopen. Scheepvaartverkeer is er bijna niet in de vaargeul, de vissersvloot is door de weeks op zee. Het zou wel heel toevallig zijn als die bruinvissen net door dat enkele bootje wat wel in of uitvaart wordt geraakt. En waarom worden bruinvissen wel slachtoffer en zeehonden vooralsnog niet?

Maar wat wel opvalt is een groot baggerschip dat bezig is de vaargeul uit te diepen. In opdracht van het Havenbedrijf Rotterdam wordt de vaargeul op 5,5 meter diepte gehouden. Is dit schip toevallig weer sinds een aantal weken aan het werk in de geul?

Rechthoekige hap uit bruinvis die op 2 maart is gevonden. (foto van walvisstrandingen.nl)

Rechthoekige happen (eigen foto 13 maart).

Omdat ik al een aantal keren op foto's, zoals die hierboven, rechthoekige happen uit de vellen van de bruinvissen had gezien, was ik benieuwd naar de apparatuur die door baggerschepen wordt gebruikt. Hoe zien de zuigkoppen eruit?

Op internet kwam ik gisterenavond een pagina tegen op rijksoverheid.nl (klik hier). De bovenste foto van de 'klassieke snijkop', deed mij huiveren. Zijn deze snijkoppen niet precies de vorm van de happen uit de bruinvissen?

de 'klassieke snijkop' (foto van rijksoverheid.nl)

Nu ben ik geen forensisch expert en kan ik vanaf de foto niet inschatten wat het formaat van de messen op de snijkoppen is. En ik weet niet eens welk type snijkop het betreffende baggerschip gebruikt. En waarom zouden bruinvissen in de buurt van deze schepen komen, terwijl ze normaal bij schepen vandaan zwemmen? (Misschien komt er veel vis in beweging door het loswoelen van de grond!) Dat is allemaal voer voor de wetenschappers en de professionele onderzoekers. Ik hoop alleen dat ik met dit privé-onderzoekje iedereen weer even aan het denken zet. Want het is momenteel een slagveld op de stranden van Goeree en dat kan niet de bedoeling zijn in een internationaal erkend natuurgebied. Tijd voor actie! Ik zal mijn constateringen daarom delen met de diverse (overheids-) organisaties die betrokken zijn bij zowel de bescherming van de bruinvissen, als bij het open houden van de vaargeul.

Foto's Bruinvissen

Na de Bruinvissen Safari van afgelopen zondagmiddag heb ik de deelnemers gevraagd of iemand goede foto's van de bruinvissen had kunnen maken. Ik had bijna iedere keer mijn toestel beneden liggen als er bruinvissen te zien waren. Vandaag ontving ik een mail van Ronald en Esther van der Wielen met een aantal foto's.


Maar ook de mail zelf was voor ons fijn om te lezen; "We zijn op 4 maart 2012 met jullie mee geweest om bruinvissen te spotten. Dit is goed gelukt allemaal, en we hebben er ook heel wat gezien. Ook de zeehonden lieten zich aardig spotten dus het is al met al een hele goede en fijne dag geweest. We willen dan ook onze complimenten geven zoals dit georganiseerd was, en jullie hebben er ook goed aan gedacht om er voor te zorgen dat ook iedereen de bruinvissen kon zien door ook de snelheid van de boot aan te passen als er bruinvissen in de buurt waren. Fantastisch! Hierbij wil ik ook wat foto's doorsturen die we hebben kunnen maken.
We wensen jullie nog heel veel plezier met het maken van dit soort tochten en wij hopen in de toekomst nog eens een tocht met jullie te kunnen maken."
Dat is toch leuk om een keer te horen en geeft ons weer extra motivatie om door te gaan met ons initiatief. Hieronder een paar van de foto's van Esther van der Wielen;

Update:

Van Inge Reiffers ontving ik vanavond een link met een aantal foto's van de tocht. Ze heeft ze geplaatst op haar website Imaginations (klik!). Kijk bij het onderdeel Wildlife & Nature - Stellendam.

Als er meer mensen nog aardige foto's hebben gemaakt, dan willen we die ook graag plaatsen. En ook you-tube filmpjes zijn welkom....

Bruinvissen met ochtendhumeur?

Vandaag was de aftrap van het vaarseizoen van Delta Safari met twee bruinvissentochten vanuit Stellendam. Het was niet eerlijk verdeeld vandaag. De ochtendtocht verliep letterlijk een groot deel in de mist, met als gevolg dat er geen bruinvissen en zeehonden werden gezien. Tijdens de middagtocht bleek er opeens volop leven in de Voordelta; vooral in de kuststrook voor de Kwade Hoek werden in totaal minimaal 13 bruinvissen gespot.

Aalscholvers voor de boot

In de auto onderweg naar Stellendam hadden de meeste deelnemers de zon nog gezien, maar eenmaal in de haven begon het dicht te trekken. Vol goede moed voeren we uit, met het idee dat de mist snel op zou trekken. In een kleine wereld voeren we drie uur lang door de Voordelta, pas daarna kregen we een ruimere blik. Vlakbij de boot werden nog wel allerlei vogels gezien, waaronder zwarte zee-eenden, middelste zaagbeken en een brilduiker. Bruinvissen en zeehonden, waar toch iedereen voor was gekomen, lieten zich echter niet zien.
Als inmiddels vast onderdeel van de tochten van Delta Safari werd er onderweg een bak brood op het dek gezet. Nadat de eerste stukken de zee in waren gegooid, hingen al snel meer dan honderd meeuwen achter de boot; vooral zilvermeeuwen, mantelmeeuwen en een enkele kokmeeuw. Toch nog wat te doen voor de fotografen aan boord, al was het licht erg matig vandaag.
Terug in Stellendam bleek op de buienradar, dat half Nederland inmiddels in de regen zat. Die regen hadden we op zee toch mooi misgelopen!


In de middag was het een stuk drukker op de boot. Wij als organisatie hoopten dat we niet weer zo'n bruinvisloze-tocht zouden meemaken, precies in het seizoen dat er meer bruinvissen voor de kust zouden moeten zitten. Maar al snel was het raak, nog geen twintig minuten waren we op pad toen de eerste bruinvis werd gespot. En gelijk daarna weer. En toen zelfs twee bij elkaar. Alle bruinvissen zwommen tussen de vaargeul en de kust van de Kwade Hoek, zes in totaal. En ook twee zeehonden staken hun kop boven water.
Op zee werd een grote ronde gemaakt, waarbij voor de Hinderplaten ook nog een bruinvis werd gezien. Soms werd er "iets" gezien, maar kwam het niet meer boven in de buurt van de boot. Jammer, geen officiële vermelding!
Op zee werd ook de bak brood weer tevoorschijn gehaald. Dit keer minder meeuwen als in de ochtend, maar wel een paar andere soorten. Eerst kwamen een paar dwergmeeuwen op de wolk meeuwen achter de boot af. Maar brood vonden ze niks en met zijn vieren vlogen ze door richting kust. Daarna lieten drie jonge drieteenmeeuwen zich ook nog even zien bij de boot.
Op de terugweg in de vaargeul naar Stellendam bleek dat de bruinvissen vandaag vooral daar te vinden waren. Eerst werd er een koppel gezien. Een paar honderd meter verder bij een groene boei zwommen er drie op een rijtje. Nadat de schipper de Sirius stil had gelegd, bleken het er zelfs vier te zijn. Dicht onder de kust, bijna in de branding waren ze druk aan het jagen. Regelmatig kwamen ze boven, dan weer hier, dan weer daar. Iedereen aan boord kreeg voldoende kans om ze te zien.
Weer terug bij de haven zouden we opletten of we de kleine burgemeester nog zouden zien, die op de heenweg door een paar deelnemers was gespot. Deze zeldzame meeuw liet zich niet zomaar zien; hij kwam ons zelfs tegemoet vliegen en vloog de laatste paar honderd meter achter ons aan de haven in.

Twee bruinvissen voor de kust. Hopelijk heeft een van de deelnemers een betere foto gemaakt..... (Gelukt; klik hier)

Capriolen van een drieteenmeeuw.

(Alle foto's in groot formaat, door er op te klikken).

Op 9 april (tweede paasdag) gaan we nog een keer de zee op om bruinvissen te spotten. Ook dan hebben we een ochtend- en een middagtocht. Meer informatie op onze website.

En onthoud, de natuur laat zich niet sturen! Het is dus niet te voorspellen op welke tocht we volgende keer het meest gaan zien. Of zouden we in de Voordelta bruinvissen met ochtendhumeur hebben?